Europa lanceert 2 beleidsinitiatieven om verpakkingen te verduurzamen

In 2020 publiceerde de Europese Commissie (hierna: de Commissie) haar ‘Circulaire economie actieplan voor een schoner en concurrerender Europa’. In dit plan, dat deel uitmaakt van de Europese Green Deal, werd een herziening van de Europese verpakkingsrichtlijn aangekondigd én een beleidskader voor de biogebaseerde, biologisch afbreekbare of composteerbare kunststoffen. De Commissie heeft die twee initiatieven– met enige vertraging - op 30 november 2022 samen gelanceerd. 

Nieuw beleidskader

Het gaat om twee fundamenteel verschillende beleidsinitiatieven. Het beleidskader voor de biogebaseerde, biologisch afbreekbare of composteerbare kunststoffen is een mededeling, een niet-bindend initiatief waarin de Commissie een aanzet tot beleid schetst. De Commissie stelt algemene doelstellingen voorop, in volgorde van prioriteit: “preventie, hergebruik en recycling van kunststoffen om het gebruik van energie en hulpbronnen in de eerste plaats te beperken tot een minimum, en materialen van alle grondstoffen – inclusief biobased - zo lang mogelijk in de economie en kringloop te houden, en secundaire grondstoffen de voorkeur krijgen boven primaire grondstoffen. Tegelijkertijd hoort gestreefd te worden naar een gifvrij milieu, en het waarborgen van voedselzekerheid.”

De inhoud van de mededeling ligt in lijn met de klemtonen die ook in het Vlaamse beleid worden gelegd. Zo stelt de Commissie voor om het gebruik van bio-afbreekbare kunststoffen te beperken tot wel afgelijnde toepassingen waarin ze een meerwaarde bieden door selectieve inzameling van bio-afval te verhogen en te verbeteren, en/of als oplossing voor verontreinigingen in de verwerking. In de mededeling moedigt de Commissie lidstaten aan om (verder) aan de slag te gaan met het Europese beleidskader. 

Verpakkingsrichtlijn

De herziening van de verpakkingsrichtlijn krijgt in het voorstel van de Commissie dan weer de vorm van een verordening, een bindend rechtsinstrument die in de hele EU van toepassing is en niet eerst door lidstaten moet worden omgezet. De herziening is qua reikwijdte ambitieus en richt zich op verschillende interventiegebieden waaronder:

1. preventie en hergebruik;
2. recycleerbaarheid en composteerbaarheid;
3. het gebruik van gerecycleerd materiaal in verpakkingen;
4. labelen en statiegeldsystemen. 

Zo wil de Commissie onder meer dat alle verpakkingen op de Europese markt tegen 2030 recycleerbaar zijn en dat de hoeveelheid verpakkingsafval per inwoner met 15% wordt verminderd tegen 2040. Gelet op de omvang van dit voorstel zullen de onderhandelingen in de Europese Raad en het Europees Parlement wellicht zeker twee jaar in beslag nemen. 

Cmartlife positief beoordeeld

Overigens nog het vermelden waard:  bij de bijhorende effectbeoordeling wordt het project ‘Cmartlife’ aangehaald als een goed voorbeeld op het vlak van preventie en hergebruik. Zo’n effectbeoordeling is een uitgebreide studie naar de potentiële impact van de voorgestelde nieuwe wetgeving. Cmartlife staat voor ‘Circular Material Approach on Residual waste Targets and a Litter Free Environment’. Het project wordt geleid door de OVAM, wordt gesubsidieerd door Europa en wil de omslag naar een duurzaam materialenbeheer en een circulaire economie in Vlaanderen versnellen. 

Meer informatie

• De herziening van de verpakkingsrichtlijn 
• Het beleidskader voor biogebaseerde kunststoffen, biologisch afbreekbare of composteerbare kunststoffen  
• Cmartlife