Op de site van de voormalige papierfabriek de Naeyer werden in 2021 hoge PFAS-concentraties aangetroffen. De bodemonderzoeken, bodemsanering en aanpak van de woonzones op die herontwikkelde terreinen zijn nog lopende. En ook de wijdere omgeving van de site, met het provinciaal domein Broek de Naeyer, vereist een grondige aanpak.
Daarom startten de OVAM en 10 partners in het najaar van 2024 het Europese LIFE-project PFASTER, wat staat voor PFAS systemic regional approach to Assess Spatial distribution, Transfer, Exposure and Remediation of widespread pollution. Het doel? Een gebiedsvisie en geïntegreerde aanpak uitwerken van de PFAS-verontreiniging voor de site van Willebroek en Broek de Naeyer.
Complex verhaal
Dat het een complex verhaal is, is geen verrassing. Wonen, landbouw en natuur zijn er heel sterk verweven en de verontreiniging komt zowel voor in de bodem als in het grond- en oppervlaktewater en het sediment. Bovendien is het niet beperkt tot deze projectsite in Willebroek. Het is een belangrijke stap voorwaarts in de strijd tegen PFAS-verontreiniging. De opgedane kennis en ervaring kunnen we ook inzetten voor andere gebieden die met PFAS-verontreiniging kampen.
Onderzoek en innovatie
Met het PFASTER-project zetten we vooral in op onderzoek naar de samenstelling en ruimtelijke verspreiding van PFAS. Aangezien de papierindustrie specifieke stoffen uit de PFAS-familie gebruikt, is het mogelijk om een specifieke ‘vingerafdruk’ van PFAS in de papierindustrie en het gedrag ervan in het leefmilieu te identificeren. Denk aan de opname van PFAS in planten en organismen, en de verspreiding ervan in de voedselketen en de ecosystemen.
Ook testen we enkele innovatieve natuur gebaseerde saneringstechnieken. Voor het natuurgebied Broek de Naeyer onderzoeken we welke micro-organismen, zoals schimmels en bacteriën, de PFAS kunnen afbreken. Daarnaast bekijken we hoe en in welke mate waterplanten, riet en wilgen de verontreiniging kunnen wegwerken. In landbouwgebied gaan we aan de slag met schimmels en gewassen. Voor de sanering van sterk verontreinigde grond en grondwater worden speciale filters ontwikkeld en wordt de toepasbaarheid bestudeerd van in situ spoeling gecombineerd met het gebruik van schimmels, en van een combinatie van membraanfiltratie en plasmadestructie.
Dit alles moet niet enkel een proper leefmilieu opleveren, maar ook een betere habitat voor de otters en andere organismen in het gebied.
Dit alles moet niet enkel een proper leefmilieu opleveren, maar ook een betere habitat voor de otters en andere organismen in het gebied.
Vlaams voorbeeld
Al deze ervaring en kennis bundelen we finaal in een gebiedsvisie en geïntegreerde aanpak van de PFAS-verontreiniging voor de site van Willebroek en Broek de Naeyer. Dit project is een belangrijke stap voorwaarts in de strijd tegen PFAS-verontreiniging in Vlaanderen. We willen de opgedane kennis en ervaring ook inzetten in andere gebieden die met PFAS-verontreiniging kampen.
Financiering
Het LIFE-project PFASTER start in het najaar van 2024 en loopt 5 jaar. Het budget voor dit project bedraagt 4 387 598 euro met 60 % cofinanciering van de Europese Commissie. De partners zijn: Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM), Vlaamse Milieumaatschappij (VMM), Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO), VITO, Novobiom, bio2clean, KULeuven, Envisan, TAUW, Provincie Antwerpen en de Universiteit van Antwerpen.
PFASTER is een LIFE-project en ontvangt steun van Europa via het LIFE-fonds. LIFE is de naam van het co-financieringsprogramma van de Europese Commissie met als doel de ontwikkeling, implementatie, monitoring en evaluatie van het Europese milieu- en natuurbeleid.
Disclaimer: Medegefinancierd door de Europese Unie. Opvattingen en meningen zijn echter uitsluitend die van de auteur(s) en weerspiegelen niet noodzakelijk die van de Europese Unie of CINEA. Noch de Europese Unie, noch de subsidie verlenende instantie kan hiervoor verantwoordelijk worden gehouden.