Binnenvaart

De binnenvaart is een zeer actieve transportsector in onze havens en op de waterwegen. Deze sector is per definitie internationaal, er is dan ook een internationaal kader van toepassing op de afgifte en ontvangst van de scheepsafvalstoffen afkomstig van de binnenvaart.

De afvalinzameling van de binnenvaart wordt gereglementeerd door het CDNI, het verdrag inzake de verzameling, afgifte en inname van afval in de Rijn en binnenvaart. Dit verdrag kwam tot stand op 9 september 1996 in Straatsburg waar het werd ondertekend door 6 verdragsluitende lidstaten, met name België, Nederland, Luxemburg, Frankrijk, Duitsland en Zwitserland. Na ratificatie door elke lidstaat werd het van kracht op 1 november 2009. Voor Vlaanderen betekent dat dat er onder meer moet worden voorzien in een voldoende dicht net van ontvangstinrichtingen voor de inzameling van het scheepsafval van de binnenvaart.
De uitvoeringsregeling van het verdrag wordt periodiek aangepast om rekening te houden met de ontwikkelingen op het gebied van milieu- en waterbescherming en om de handhaving praktijkgerichter te maken. Op de website van het CDNI

vindt u de meest recente versie van het verdrag alsook heel wat bijkomende informatie onder de vorm van jaarlijkse besluiten, brochures, FAQ’s, kaarten met ontvangstinrichtingen voor het scheepsafval enz…
Het CDNI maakt in haar uitvoeringsregeling onderscheid in 3 groepen van scheepsafval. In elk deel staan de belangrijkste verplichtingen voor de binnenvaart opgelijst.

• Deel A: het olie-en vethoudend scheepsbedrijfsafval;

• Deel B: het afval van de lading;

• Deel C: het overig scheepsbedrijfsafval.

Sinds 1 januari 2011 is in het volledige CDNI-gebied een uniform financieringssysteem van kracht voor Deel A. Dat gebeurt door middel van een verwijderingsbijdrage die wordt aangerekend per 1000 liter geleverde gasolie voor de voortstuwing van het schip. De betaling van deze bijdrage geeft de schipper recht op afgifte van zijn olie-en vethoudend scheepsbedrijfsafval. De afgifte moet gebeuren in het netwerk van ontvangstinrichtingen binnen het volledige CDNI-gebied. Via de nationale instituten van de verdragsluitende lidstaten worden deze verwijderingsbijdragen geïnd. Deze bijdragen worden uitsluitend aangewend voor het dekken van de exploitatiekosten van deze ontvangstinrichtingen voor de inzameling en verwerking van dit type scheepsafval. De exploitatie van dit netwerk van ontvangstinrichtingen gebeurt in opdracht van de havens en Vlaamse Waterweg.

Bij het laden en lossen van een schip ontstaan afvalstoffen gerelateerd aan de lading. Dit deel beschrijft de verplichtingen voor elke partij hoe ze moeten omgaan met deze afvalstoffen, met name de verantwoordelijkheid inzake de reiniging van het laadruim/ladingtank en de financiering ervan. Er zijn verplichtingen voor de schipper, vervoerder, verlader, ladingontvanger en de exploitant van de overslaginstallatie. De afgifte en inzameling van het afval van de lading wordt geregeld door deze marktpartijen. Dat verloopt niet via het netwerk van ontvangstinrichtingen van de havens en de Vlaamse Waterweg voor deel A of deel C.
Bij het lossen van een schip moeten alle betrokken partijen de stoffenlijst raadplegen om de juiste losstandaard van een schip vast te stellen, alsook de afgifte- en innamevoorschriften met betrekking tot het geoorloofd lozen van waswater, regen- en ballastwater. Om het gebruik van deze losstandaarden te vergemakkelijken werd een elektronische tool met zoekfunctie ontwikkeld: WaSTo (Waste Standards Tool). Meer info via de internationale CDNI website.

Het is verplicht om het CDNI model “losverklaring” te gebruiken. Mits er kan voldaan worden aan een aantal voorwaarden voorziet het CDNI ook het gebruik van elektronische documenten. Het gebruik van een losverklaring is bijna altijd verplicht, ook wanneer er geen reiniging plaatsvindt van het laadruim of de -tanks (vb. bij eenheidstransporten, of bepaald stukgoed) geldt de verplichting voor het invullen van de losverklaring.

Naast het afval van de machinekamer en de lading zijn er ook nog bepalingen van toepassing op het overig scheepsbedrijfsafval, nl. het huishoudelijk afvalwater, huisvuil,  zuiveringsslib, slops en het klein gevaarlijk afval (KGA). Het oliehoudend KGA valt onder de regels van Deel A.

Het algemeen uitgangsprincipe van het Verdrag is dat de vervuiler de kosten van het verwijderen van zijn afval moet betalen en dat de financiering op uniforme wijze zal plaatsvinden.

In Vlaanderen streven de havens en Vlaamse Waterwegbeheerder naar een moderne en gebruiksvriendelijke regeling voor de inzameling van het scheepsafval van de binnenvaart. De havens en waterwegbeheerder investeren daarvoor in een voldoende dicht netwerk van mobiele en vaste ontvangstinrichtingen voor deel C, eveneens bruikbaar voor het oliehoudend afval.

Belangrijkste verplichtingen voor afval afkomstig van de binnenvaart:

• de haven- en waterwegbeheerders voorzien in een voldoende dicht netwerk van ontvangstvoorzieningen voor de inzameling van het scheepsafval;

• de haven- en waterwegbeheerders maken een passend afvalbeheersplan voor de ontvangst en verwerking van scheepsafvalstoffen, in overleg met de havengebruikers. Dit plan bevat alle relevante procedures en wetgeving, een overzicht van de inzamelfaciliteiten, een beschrijving van het tariefsysteem enz…

• schepen zorgen voor de gescheiden afgifte van het scheepsafval en het voldoen aan de CDNI en regionale verplichtingen (operationeel en financieel) met inbegrip van lokale bepalingen zoals de havenpolitieverordeningen;

De CDNI-bepalingen zijn deels geïmplementeerd in het VLAREMA en zijn verder uitgewerkt in het Vlaams afvalbeheersplan voor de binnenvaart. De inzamelpunten voor het scheepsafval van de binnenvaart zijn raadpleegbaar via de site binnenvaartservices, de internationale CDNI website of via de websites van de respectievelijke haven- en waterwegbeheerders. Het huidige afvalbeheersplan voor de binnenvaart is hier raadpleegbaar.

• Visuris - Binnenvaartservices
• Port of Antwerp - Afvalpark voor binnenvaart
• Port of Antwerp - Ophaling bilgewater
• Scheepsafval binnenvaart - North Sea Port