15 jaar brownfieldconvenanten: terug- en vooruitblik met ambities

Brownfields zijn verwaarloosde, verontreinigde of onderbenutte bedrijfssites die via structurele maatregelen een nieuwe bestemming krijgen. De drempel om die terreinen te herontwikkelen, ligt hoog omdat de bodem vaak ernstig verontreinigd is. Bodemsanering is dé hefboom om die herontwikkeling te faciliteren. Bovendien moet er geen schaarse open ruimte aangesneden worden.

Optimale invulling van de ruimte

Op 6 juni 2009 werden de eerste brownfieldconvenanten ondertekend. Sindsdien werd ruim 1600 hectare brownfield in herontwikkeling gebracht, waarvan 220 hectare een nieuwe invulling kregen. De realisaties verschillen van project tot project. Voor sites met een economische invulling blijft ruimte voor ondernemen een voorwaarde. Denk bijvoorbeeld aan de bedrijventerreinontwikkeling bij Gent-Green Logistics of de voormalige Renault-site in Vilvoorde. Terreinen aan het water worden bij voorkeur gereserveerd voor watergebonden bedrijvigheid, zoals Blue Gate Antwerp. In een stedelijke omgeving wordt eerder gekozen voor gemengde projecten met residentiële functies, sociale beleving, gemeenschapsvoorzieningen en zorgfuncties. Een voorbeeld is Edegem-Gevaert. Terreinen in waardevol landschappelijk gebied kunnen een nieuwe rol spelen op het vlak van biodiversiteit, waterbeheer en energieproductie. Het project Erembodegem-Schotte zette bijvoorbeeld in op natuurherstel en recreatie.

De kracht van publieke-private samenwerking
 
Een brownfieldconvenant is een contractuele verbintenis tussen publieke en private partijen en de Vlaamse Regering waarbij iedereen zich ertoe engageert gezamenlijk het brownfieldproject te realiseren. Zo krijgen projectontwikkelaars en investeerders een aantal juridisch-administratieve en financiële voordelen, waardoor ze bijvoorbeeld meer bereid zijn om in te zetten op duurzame mobiliteit, klimaatbestendigheid en circulaire economie. Een brownfieldonderhandelaar begeleidt het proces en brengt de verschillende partijen samen om afspraken te maken. 

Kennis en ervaring delen 

De gesprekspartners op het event ‘Brownfields: Ten minste houdbaar tot’ op 14 juni 2024 – in de voormalige conservenfabriek Marie Thumas in Leuven - deelden hun kennis en ervaring en belichtten kritische succesfactoren.

• Eddy Wille, onderhandelaar Brownfieldconvenanten van de OVAM, analyseerde de kenmerken van een brownfieldontwikkeling ten opzichte van een traditionele.
• Sofie Verstraete en Laila De Bruyne, head of development en impact manager bij Revive, bespraken hoe je stakeholders meekrijgt in een reconversieverhaal.
• Filip Borremans, vennoot bij 11 advice & management, lichtte toe hoe je kan omgaan met moeilijke financiële haalbaarheid.
• Bram Vermeulen, urban manager bij MG Real Estate, focuste op het vaak moeilijke administratieve proces van concept naar realisatie.
• Agnieszka Zajac, senior projectverantwoordelijke bij Sogent, besprak vanuit haar ervaring bij het stadsvernieuwingsproject Oude Dokken hoe uit knelpunten innovatieve oplossingen kunnen ontstaan.

Meer informatie over 25 jaar brownfieldbeleid in Vlaanderen vindt u in de OVAM-link van april 2024.