Europese pluim voor ons afvalbeleid

Minder afval storten, veel meer afval recycleren tot nieuwe grondstoffen. Dat is het devies. Met de kaderrichtlijn Afvalstoffen, de Verpakkingsrichtlijn en de Stortrichtlijn legt Europa daarom specifieke doelstellingen op aan de lidstaten: 

• tegen 2025:
  • moet 55 % van het stedelijk afval voorbereid worden voor hergebruik en recyclage;
  • moet 65 % van al het verpakkingsafval gerecycleerd worden. Er zijn specifieke doelen voor de verschillende verpakkingsmaterialen: 75 % voor papier en karton, 70 % voor glas, 50 % voor aluminium, 50 % voor kunststof en 25 % voor hout.
     
• tegen 2035 mag nog minder dan 10 % van het stedelijk afval gestort worden.

Hoe staan we ervoor?

Recent publiceerde de Europese Commissie een early warning report: een rapport met een tussentijdse evaluatie over de stand van zaken in de verschillende lidstaten en een inschatting of de lidstaten on track zijn om de doelen tijdig te halen.

Globaal genomen is de Commissie ronduit pessimistisch. Op basis van de beoordeling van het Europees Milieuagentschap schat ze in dat de meerderheid van de lidstaten de streefcijfers inzake voorbereiding voor hergebruik en recyclage van stedelijk afval voor 2025 niet zal halen. Enkele cijfers:

• Acht lidstaten lopen het risico om het streefcijfer voor stedelijk afval niet te halen (maar lijken wel het doel voor verpakkingsafval te halen).
• Tien lidstaten lopen het risico de beide doelstellingen niet te halen.
• Slechts negen lidstaten liggen op schema om de beide doelstellingen rond stedelijk afval te halen. 
• Dertien lidstaten zijn nog ver verwijderd van het streefcijfer om tegen 2035 nog maximaal 10 % te storten. 

En België?

België is één van de negen lidstaten die volgens de Commissie op schema zitten om beide streefcijfers rond stedelijk afval te halen. Bovendien halen we al lang de doelstelling om minder dan 10 % te storten. Met 1 % gestort afval zijn we zelfs een van de beste leerlingen van de klas.

De Commissie benoemt in haar rapport expliciet diverse goede elementen uit ons beleid, zoals het stortverbod voor biologisch afval en restafval, de kostenaanrekening voor restafval, de capaciteit om biologisch afval te verwerken, de selectieve inzameling voor verpakkingen en de producentenverantwoordelijkheid met gemoduleerde vergoeding voor verpakkingen (hoewel ze aangeven dat het niveau van modulatie wel hoger mag zijn).

De Commissie geeft aan dat we goed op weg zijn om de doelstellingen voor recyclage van verpakkingen te halen, maar waarschuwt ons wel voor de recyclage van plastics. Ook waarschuwt ze ons om door te zetten, want de stijging in het recyclagepercentage lijkt af te vlakken en op basis van de nieuwe berekeningsmethode die sinds kort toegepast wordt, schatten ze dat we geen 54,2 %, maar slechts 43,5 % scoren en dus nog een stuk te gaan hebben naar de 55 %.

Nieuwe cijfers

De cijfers waarop het rapport gebaseerd is, dateren van 2019. Sindsdien is er natuurlijk nog veel gebeurd, onder meer de uitbreiding van de sorteerverplichtingen en de uitbreiding van de blauwe zak. Ook hebben nieuwe rapportageverplichtingen gezorgd voor meer nauwkeurige cijfers voor diverse stromen. De meest recente cijfers die we deze zomer aan de Europese Commissie hebben gerapporteerd (over 2021), geven dan ook aan dat we in 2021 al aan 55 % recyclage zaten.

Mooie cijfers dus, die aantonen dat we met ons afvalbeleid in de Europese kopgroep zitten. Maar er worden nog altijd veel waardevolle grondstoffen verspild, dus we blijven niet op onze lauweren rusten. Met het Lokaal Materialenplan dat in het voorjaar van dit jaar werd goedgekeurd, verscherpen we verder de doelstellingen rond preventie, sortering en recyclage van afvalstoffen om in de toekomst in de kopgroep te blijven.

Hierbij ook een welverdiende pluim aan iedereen die dagelijks mee aan de kar trekt om deze mooie resultaten neer te zetten: onze gemeenten en intercommunales, onze burgers, onze bedrijven en natuurlijk onze eigen OVAM-medewerkers!