Wereldbodemdag blog - Wat kan je zelf doen voor de bodem in jouw tuin?

De (eigen) bodem ligt de Vlamingen nauw aan het hart. Zo blijkt uit een onderzoek van de OVAM, in samenwerking met iVox. Negen op tien Vlamingen zeggen dat ze de bodem van hun woonplaats belangrijk vinden. Wat men meestal niet weet is dat je ook zelf, in je eigen tuin, jouw steentje kan bijdragen aan een gezonde bodem. Heb je geen groene vingers? Uitstekend! Vaak help je de bodem nog het meest door helemaal niéts te doen in de tuin. 

Vlaanderen telt meer dan 2,5 miljoen tuinen, in alle vormen en maten. Al die tuinen samen nemen zo’n 12 procent van heel Vlaanderen in. In de woonkernen en de steden zijn ze zelfs goed voor een derde van de oppervlakte. Het spreekt voor zich dat de eigenaars van die 2,5 miljoen tuinen een hoofdrol spelen in het gezond maken en houden van onze bodem. 

Voor je begint te zuchten: de allerbeste manier om aan bodembescherming en bodemherstel te doen, is om vooral niet te veel te doen en de natuur zijn werk te laten doen. 

Laat de bladeren liggen 
Veel mensen hebben de neiging om in de herfst alle bladeren en takken die van de bomen zijn gevallen bijeen te harken, en in de groenbak of op de composthoop te gooien. Dat is zonde, want dode bladeren en dode takken zijn de ideale mulch. Geen betere bescherming voor je bodem dan deze 100 procent organische bodembedekkers. De gevallen bladeren zijn een lekker warm deken en voeding voor de bodem in koude wintermaanden. Stop dus gerust met harken en laat die bladeren en takken gewoon liggen. Verwilderde hoekjes zijn een paradijs voor allerlei soorten planten en dieren. Laat de natuur gewoon haar gang gaan, en je zal zien dat het zal bruisen van leven. Je bodem zal je dankbaar zijn. 

Maai mij/mei niet 
Hetzelfde geldt voor je gras. Het is typisch Vlaams om onze gazon zo kort mogelijk te houden, veel mensen zijn verzot op een pelouse als een biljartlaken. Maar langer, wilder gras in (delen van) de tuin doet wonderen voor de biodiversiteit. Bovendien kan zo’n biodivers gazon meer koolstof opslaan. Voor het klimaat is het dus een uitstekende zaak als je af en toe liever lui dan moe bent en je gras minder vaak maait. Het succes van de actie ‘Maai Mei Niet’ – waarbij de deelnemers, zoals de naam al doet vermoeden, de hele maand mei hun gras laten groeien – toont dat steeds meer mensen vinden dat zo’n kleurrijke, wat wildere tuin ook z’n charmes heeft. Kies ook niet enkel voor een grasveld, maar kies voor wat meer kleur in de tuin: verschillende planten, die aangepast zijn aan het bodemtype, zorgen voor veel meer leven – boven en onder de grond! 

Weg met de tuintegels 
Onze bodem doet ook dienst als spons, die water opneemt en vasthoudt. Verharde tuinen verliezen die functie. De stenen laten immers geen water meer door. Wip (een deel van) die terrastegels eruit en laat het water opnieuw in de tuinbodem sijpelen. Of kies voor waterdoorlatende tegels. 

Compost helpt een handje 
Je kan jouw tuinbodem natuurlijk ook actief een handje helpen als die niet de ideale textuur en/of vruchtbaarheid heeft. Dat lukt al gemakkelijk door er organisch materiaal zoals compost aan toe te voegen. Die zorgt ervoor dat de bodem meer voedingsstoffen kan vasthouden, en bevordert de verluchting en de drainage. Probeer kunstmest te vermijden (die houdt het gehalte aan organische stoffen niet op peil) en spit niet al te diep. In de bovenste 15 centimeter van je bodem zit een schat aan nuttige organismen. 
Maak de grond gewoon los, maar keer hem niet om. Zo breng je extra zuurstof in de grond, zonder het bodemleven te beschadigen. Is je grond trouwens heel donker? Dat is een teken dat hij al rijk is aan organisch materiaal. Dan moet je – hier gaan we weer – vooral niet te veel ingrijpen. Pas wel op dat je niet te veel compost toevoegt, dit kan nefaste gevolgen hebben voor de grond. Via de compostcalculator van Vlaco kom je te weten hoeveel compost jouw tuintje nodig heeft en of dat groen-compost of gft-compost is. 

Kriebelt het om nu aan de slag te gaan? Op de website ‘Gezond uit eigen grond’ van het Departement Omgeving en de OVAM vind je meer info over gezond tuinieren. Of laat eens een tuinranger langskomen die – helemaal gratis – bodemtips op maat meeneemt naar jouw tuin. 

Een gezonde, vruchtbare bodem is essentieel voor alle leven op aarde. Ontdek hoe we werken aan een gezonde en duurzame bodem in onze video of lees er meer over in onze whitepaper 'Op verkenning onder de grond: de bodem doet meer dan je denkt!'.