Blog - saneren, natuurlijk!

Hoe de natuur helpt bij het herstel van verontreinigde (water)bodem

Als we denken aan bodemsanering, denken we misschien sneller aan grote machines, laboratoria en technologische hoogstandjes. Maar soms ligt het antwoord gewoon... in de natuur. Aan de rand van Turnhout, waar de Grote Caliebeek zich een weg slingert langs velden en bossen, bewijst een artificieel drasland dat saneren ook anders kan. Met riet, water en geduld.

Een beek met een beladen verleden
De Grote Caliebeek is een zijbeek van de Aa, die ook een stukje industrieel verleden met zich mee draagt. In Oud-Turnhout loosde een voormalige leerlooierij jarenlang afvalwater dat sporen van chroom bevatte. Een zwaar metaal dat zich vastzet in waterbodems, op oevers en zich verder kan verspreiden bij overstromingen.

Om te voorkomen dat deze historische vervuiling zich nog verder stroomafwaarts zou verspreiden, gingen de OVAM en het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) op zoek naar een slimme én duurzame oplossing. En die oplossing, daar zorgt de natuur zélf voor.

De natuur als bondgenoot
Zo werd een artificieel drasland aangelegd vlak naast de beek, ontworpen om verontreiniging op een natuurlijke manier op te vangen en af te remmen. Water en slib die uit de Grote Caliebeek stromen, worden via het moeras geleid. De slibdeeltjes met chroom zakken naar de bodem en blijven daar achter. Op deze manier wordt de verdere verspreiding van verontreinigd slib eenvoudig en doeltreffend tegengegaan.

Maar er is meer. Het drasland houdt water langer vast, wat de kans op overstromingen verkleint - een voordeel dat steeds belangrijker wordt in tijden van klimaatverandering. En ondertussen krijgen vogels, insecten en planten een nieuw stukje leefgebied cadeau. Sanering en biodiversiteit, hand in hand.

Eén project, vele voordelen
De ingreep aan de Grote Caliebeek is geen klassiek saneringsproject, maar een toonbeeld van integraal denken: bodemherstel, waterbeheer en natuurontwikkeling in één beweging. Verschillende partners - de OVAM, ANB, lokale besturen, de provincie - sloegen de handen in elkaar en combineerden hun expertise. Het project kadert bovendien in het Europese LIFE Narmena-programma, dat specifiek inzet op natuurgebaseerde technieken voor metaalverontreiniging.

Wat we hieruit leren? Dat natuurgebaseerde oplossingen niet alleen milieuvriendelijk zijn, maar vaak ook goedkoper, robuuster en... mooier! 

Op naar meer natuurgebaseerde oplossingen
Bij de OVAM willen we volop blijven inzetten op deze aanpak. Niet in de plaats van technologie, maar als volwaardige aanvulling. Zeker bij waterbodems liggen er nog veel kansen. Soms is het net de natuur die je helpt het tij te keren.

Oude gronden, nieuwe kansen
In Vlaanderen krijgen steeds meer oude verontreinigde industriële sites een tweede leven als groene woonwijk, buurtpark, duurzame kmo-zone of plek waar mensen elkaar ontmoeten. Zo’n herontwikkeling is meer dan een opknapbeurt: het is een circulaire make-over van onze ruimte. We recycleren wat ooit verontreinigd en verlaten was, en maken plaats voor natuur, biodiversiteit, klimaatoplossingen, gezonde woon- en werkomgevingen én maatschappelijke meerwaarde. Geen sprint, maar een marathon richting een leefbaarder Vlaanderen.

Meer inspiratie, concrete voorbeelden en handvatten om zelf aan de slag te gaan?

>> Bezoek de webpagina met de documentaire, whitepaper, brochures en praktische tools