LIFE PFASTER: Onderzoek naar gebiedsgerichte PFAS-Sanering in Willebroek van start

In oktober 2024 is het LIFE PFASTER-project officieel van start gegaan. Dit vijfjarige onderzoeksproject richt zich op het ontwikkelen van een gebiedsgerichte, regionale saneringsaanpak voor diffuse PFAS-verontreiniging in bodem, sediment, water en biota. De projectzone – een voormalige industriële site in Willebroek en het aangrenzende natuurgebied ‘Broek de Naeyer’ – vormt een representatief voorbeeld van een zwaar met PFAS vervuild gebied, inclusief een nabijgelegen natuurgebied met een uitgebreid watersysteem. In juni 2025 zijn de eerst onderzoeken van start gegaan.  

Wat wil LIFE PFASTER bereiken? 

Het project heeft als doel de kwaliteit van bodem, water, sediment en biota te verbeteren door: 

• Het in kaart brengen van de samenstelling, verspreiding en risico’s van PFAS in het gebied. 
• Het ontwerpen en testen van innovatieve en herhaalbare saneringstechnieken, waaronder ook natuurgebaseerde oplossingen zoals fytoremediatie, mycoremediatie, drijvende vegetatiematten en constructed wetlands. 
• Het ontwikkelen van een gebiedsgerichte saneringsaanpak die ook op andere locaties in Vlaanderen en Europa kan worden toegepast. 

Monitoringsonderzoek van start 

Om een goed beeld te krijgen van de verontreiniging, hebben we eerst informatie verzameld uit eerdere en lopende onderzoeken. Met onder meer deze gegevens hebben we een monitoringplan gemaakt om het hele gebied te onderzoeken. We meten PFAS in oppervlaktewater, grondwater, (water)bodem, planten en dieren – zowel op het land als in het water.  

De voorbije weken zijn onderzoekers van het Instituut voor Natuur en Bos, de Universiteit Antwerpen, de Vlaamse Milieumaatschappij, Bio2Clean en Tractebel Engineering gestart met de eerste metingen op terrein.  

Binnen LIFE PFASTER wordt sterk ingezet op innovatieve monitoringstechnieken om de samenstelling, verspreiding en overdrachtsroutes van PFAS in kaart te brengen. Enkele methoden: 

• Non-target screening (NTA): om een unieke ‘vingerafdruk’ van de vervuiling te identificeren en onbekende PFAS-componenten op te sporen. 
• Vergelijking met gerichte analyses: om verschillen tussen bekende en onbekende stoffen te detecteren. 
• PFAS CALUX-tests: om de ecotoxicologische effecten van complexe PFAS-mengsels in oppervlaktewater en sediment te meten. 

Met deze testen willen we ook beter begrijpen hoe PFAS zich verspreiden via de voedselketen, zowel op het land als in het water in Willebroek. Onderzoekers van KULeuven onderzoeken ook hoeveel PFAS er terechtkomen in verschillende delen van eetbare planten en of oudere verontreiniging anders wordt opgenomen dan nieuwe verontreiniging. Door de gemeten PFAS-waarden willen we kunnen inschatten wat de mogelijke risico’s zijn voor het milieu en voor mensen die in contact komen met of voedsel eten uit het gebied waar PFAS voorkomen.   

Van monitoring naar sanering 

De resultaten van het monitoringsonderzoek vormen de basis voor het ontwerpen en testen van innovatieve, opschaalbare saneringstechnieken. Een overzicht van welke actoren actief zijn op welk gebied, vindt u je hieronder: 

Repliceerbare aanpak voor Vlaanderen en Europa 

Het uiteindelijke doel van LIFE PFASTER is het ontwikkelen van een systemische saneringsaanpak die niet alleen toepasbaar is in Willebroek, maar ook overdraagbaar is naar andere PFAS-problematische regio’s in Vlaanderen en Europa. 

LIFE 

LIFE is een Europees subsidieprogramma voor natuur-, milieu- en klimaatprojecten. Het project is een samenwerking van de OVAM, de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM), het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO), VITO, Novobiom, Bio2Clean, KU Leuven, Jan De Nul (Planet Redevelopment), TAUW, de Provincie Antwerpen en de Universiteit van Antwerpen.  

Deze onderzoeken en werkzaamheden binnen het LIFE-project worden mee gesubsidieerd door de Europese Unie. Omwonenden, eigenaars, gebruikers of exploitanten hoeven geen kosten te maken. Zij werden per brief geïnformeerd over de start van het onderzoek. In de toekomst worden ze op de hoogte gehouden via een digitale nieuwsbrief en via de website pfaster.be.