Wat zegt de materialenvoetafdruk over onze Vlaamse consumptie?

Van voedsel en kleding tot brandstoffen, bouwmaterialen en elektronica: Vlamingen verbruiken heel wat materialen. Maar waar komen al die grondstoffen vandaan? En hoeveel impact heeft onze levensstijl op het milieu, ook buiten onze grenzen? 

Om die vragen te beantwoorden, gebruiken we de materialenvoetafdruk. Die meet de hoeveelheid grondstoffen die wereldwijd ontgonnen worden om te voldoen aan onze Vlaamse consumptie, dus ook die via import en internationale handel. Denk aan alles wat nodig is om een T-shirt, auto of woning te maken, ook al gebeurde die productie in het buitenland. 

Input-outputanalyse 

De OVAM liet door VITO de materialenvoetafdruk van de Vlaamse consumptie berekenen, met bijzondere aandacht voor de periode 2015–2022. Die werd geraamd via input-outputanalyse (IO-analyse), die niet alleen kijkt naar wat we kopen, maar ook naar de volledige productieketen erachter. 

Wat blijkt uit de cijfers? 

• In 2022 bedroeg onze totale materialenvoetafdruk 157,7 miljoen ton, of 23,5 ton per inwoner. 
• Ondanks tijdelijke dalingen (bv. tijdens COVID-jaar 2020), blijft de algemene trend vrij stabiel: we blijven veel materialen verbruiken. 
• Niet-metaalhoudende mineralen (zoals zand en grind) nemen het grootste aandeel voor hun rekening, gevolgd door biomassa, fossiele energiedragers en metalen. 
• Investeringen in vaste activa (gebouwen, grote machines) en particuliere consumptie zijn verantwoordelijk voor het grootste deel van de voetafdruk: samen zo’n 80 %. 
• Binnen de particuliere consumptie zijn huisvesting, voeding en consumptiegoederen de grootste ‘materiaalslurpers’. 

Waar willen we naartoe? 

In het Vlaams Energie- en Klimaatplan is een reductie van 30 % tegen 2030 vooropgesteld. Willen we die doelstelling halen, dan is er een serieuze omslag nodig. Minder verbruiken, efficiënter ontwerpen en kringlopen sluiten: het zijn geen vrijblijvende ambities, maar noodzakelijke keuzes. 

Een lagere materialenvoetafdruk zorgt trouwens niet enkel voor een hogere materiaalbeschikbaarheid voor toekomstige generaties, maar ook voor minder CO₂-uitstoot, minder verlies aan biodiversiteit en minder vervuiling van bodem en water. Alles hangt samen.