Circulaire economie

Partnerschap Vlaanderen Circulair

Sinds de oprichting in 2017 is Vlaanderen Circulair een erkend knooppunt (een regionale hub) om de transitie naar een circulaire economie binnen Vlaanderen te initiëren en te versnellen. Het partnerschap heeft de laatste jaren heel wat koplopers ondersteund om circulaire praktijken uit te testen en uit te bouwen. Deze aanpak heeft geloond. In heel wat sectoren zien nieuwe circulaire initiatieven het licht, zowel vanuit kleine als grote organisaties. Maar hoe kunnen we samen de omslag naar duurzame circulaire praktijken versnellen?

Lees er alles over in het jaarverslag 2023 van Vlaanderen Circulair.

Ecodesign

Ecodesign Award 2023 met vijf nieuwe categorieën

Elk jaar dagen de OVAM en Vlaanderen Circulair studenten uit om circulaire oplossingen te bedenken voor actuele maatschappelijke problemen. In 2023 ging het al om de zeventiende editie en werden er vijf extra categorieën toegevoegd, gebaseerd op de expertise van de juryleden. De winnaar van de Ecodesign Award ontvangt een gouden smartphone met een netwerk van contacten. Winnaars in de andere categorieën krijgen specifieke ondersteuning van de juryleden.

Ecodesign Award (OVAM en Vlaanderen Circulair): Cyclowash van Kieran Franck
Business Potential (Flanders DC en Studio D): trolley van Miguel Deroo
Industrial Design (Achilles Design): Paccobox van Emiel Goffin
Sustainable Innovation (VITO): Cyclowash van Kieran Franck
Human Interest (Knack Weekend): Rover van Tom De Koninck
Inspiring Design (Design Museum Gent): SEAt Shell van Marieke De Backer

Lees meer over de winnaars en hun ontwerpen op www.ecodesignaward.be.

Bekijk het interview met Kieran Franck van Cyclowash.

Resortecs wint Henry van de Velde Ecodesign by OVAM Award 2023

De Henry van de Velde Ecodesign by OVAM Award gaat naar ontwerpers of bedrijven die zich engageren om producten en diensten al tijdens de ontwerpfase duurzamer te maken. In 2023 mocht Resortecs de prijs in ontvangst nemen voor zijn warmteoplosbare stikdraden (Smart StitchTM) en thermische systemen (Smart DisassemblyTM). Dankzij dat systeem kunnen textielproducten snel en simpel uit elkaar gehaald worden, om de onderdelen opnieuw in te zetten met behoud van de kwaliteit. Resortecs paste het systeem onder meer toe op een circulaire ski-jas voor het Franse Decathlon.

Lees meer over het systeem van Resortecs en de andere winnaars op www.henryvandevelde.be.
Bekijk het interview met Cédric Vanhoeck, co-founder en CEO van Resortecs.

Circulaire zorg

Ondersteuning voor innovatieve, circulaire projecten in de zorgsector

Vlaanderen Circulair en de OVAM lanceerden een oproep voor experimenteer-, demonstratie- en disseminatieprojecten gericht op het verminderen van materiaalgebruik in de (medische) verzorging. In totaal was er een budget van 2 miljoen euro beschikbaar voor partnerschappen van (lokale) overheden, ondernemingen, onderzoeksinstellingen en organisaties. Er zijn zeventien projecten goedgekeurd. Die gaan met hun consortia samen aan de slag om een systeemverandering te verankeren binnen de brede zorgsector.

Circulair bouwen

Green Deal Circulair Bouwen leverde 160 circulaire bouwprojecten op

De Green Deal Circulair Bouwen ging op 22 februari 2019 van start onder begeleiding van Embuild Vlaanderen, Vlaanderen Circulair en de OVAM. Daarbij gingen (privé)partners een vrijwillige overeenkomst aan met de Vlaamse overheid om een circulaire bouwpraktijk of circulaire producten uit te testen of anderen te ondersteunen bij hun experimenten. Samen met een onderzoeksgroep (Proeftuin Circulair Bouwen) konden er knelpunten gedetecteerd worden en mogelijke oplossingen getest. Vier jaar later vond het slotevent van deze Green Deal plaats. In de tussentijd engageerden 360 organisaties zich om samen 160 projecten rond circulair bouwen en verbouwen op te starten. De projecten richtten zich op de verschillende fasen van het bouwproces, inclusief slopen en hergebruik, en onderzochten nieuwe businessmodellen en juridische en financiële hefbomen. Tijdens de Green Deal werden ook verscheidene leermomenten, samenkomsten en workshops georganiseerd.

Alle resultaten en leerlessen zijn verwerkt in de website bouwen.vlaanderen-circulair.be.

Het werk van de Green Deal Circulair Bouwen wordt nu voortgezet door de Werkagenda Circulair Bouwen en het beleidsprogramma Op weg naar circulair bouwen 2022-2030.

Raadpleeg hier het eindrapport van de Green Deal Circulair Bouwen.

Gerichte call Circulaire Bouweconomie afgerond

Eind 2023 werden de 29 projecten van de call Circulaire Bouweconomie afgerond. Er werden interessante resultaten neergezet door een veelheid van partners die samenwerkten op thema’s als: passief bouwen, circulair aanbesteden, circulaire gebouwtechnieken, circulaire sloop, circulaire materialen … De projecten ontvingen samen meer dan 2,7 miljoen euro subsidies van Vlaanderen Circulair.

Bekijk de projecten uit de call Circulaire Bouweconomie.

Handleiding voor zelfbeoordeling van materialen

Binnen een circulaire economie worden materialen zo hoogwaardig mogelijk hergebruikt in de kringloop. Om dat op een verantwoorde manier te doen, is het nodig om duidelijk te stellen wanneer een materiaal als afvalstof beschouwd wordt en wanneer het de afvalfase verlaat en opnieuw een grondstof is.

Voor materialen waarvoor geen Europese of VLAREMA-criteria bestaan, kan de houder op basis van een zelfbeoordeling beslissen of aan de nodige voorwaarden is voldaan. Die zelfbeoordeling moet gebeuren op basis van een handleiding van de OVAM. In 2023 publiceerde de OVAM de finale versie van die handleiding. Daarin zit de feedback van verschillende stakeholders vervat. De handleiding legt uit hoe de einde-afvalwetgeving werkt en bevat handige checklists om uit te zoeken of een materiaal de status ‘einde-afval’ of ‘bijproduct’ kan krijgen.

Bekijk hier de handleiding.

Hoe maak ik mijn gebouw toekomstgericht? Praktische gids voor opdrachtgevers

Toekomst- of veranderingsgericht bouwen betekent een gebouw zo ontwerpen of verbouwen dat het aangepast kan worden aan de veranderende noden van de gebruikers. Op die manier biedt het een antwoord op allerlei maatschappelijke en ecologische uitdagingen, zoals vergrijzing, nood aan meer scholen, schaarse open ruimte, uitputting van grondstoffen … Bovendien behoudt een toekomstgericht gebouw langer zijn vastgoedwaarde. De OVAM publiceerde een gids om opdrachtgevers op weg te helpen met toekomstgerichte projecten. De gids geeft op een laagdrempelige manier inzicht in de algemene principes, bevat inspirerende voorbeeldprojecten en is vlot in de praktijk toe te passen.

Download hier de praktische gids toekomstgericht bouwen voor opdrachtgevers.

Circulaire hub

Werking circulaire hub O.666 tot eind 2025 verzekerd

O.666 is een sociale circulaire hub waar burgers via cocreatieprojecten kunnen reflecteren over een inclusieve, ecologische toekomst. Het is in het bijzonder een plaats om te experimenteren met dromen en ideeën die de omgeving opwaarderen tot een circulair, klimaatadaptief en innovatief maakdistrict. Dat is ook de ambitie van het RUP Oosteroever Ondernemen. Daarom hebben de stad Oostende, de OVAM en O.666 in 2023 beslist om de samenwerking nog twee jaar voort te zetten. Met deze samenwerking is de sanering van deze voormalige brownfield op gang getrokken en wordt verwaarloosde maar belangrijke ruimte opnieuw benut. Extra troef is dat de plaats een echte hub geworden is van activiteiten in de circulaire economie en zelf een voorbeeld wordt van duurzaam en circulair bouwen.

Snuif de sfeer op via deze video.

Green Deal Huren en Delen

Eerste Sharing Summit

Op 25 april 2023 ondertekenden 60 bedrijven en organisaties de Green Deal Huren en Delen, om de huur- en deelmarkt te versterken, te verduurzamen en te verenigen. Hun missie is het gedeelde gebruik van producten te realiseren, want de Vlaming heeft gemiddeld voor 5000 euro aan spullen en gereedschap die hij amper benut. Een collectief van bedrijven en kennisorganisaties zal gedurende drie jaar de kansen en uitdagingen van de huur- en deelmarkt verkennen. Dat is een Europese primeur. Eind 2023 vond alvast de eerste Sharing Summit plaats, het netwerkevent voor de huur- en deelmarkt.

De Green Deal Huren en Delen is een initiatief van vzw WijDelen en Vlaanderen Circulair, gesteund door de Living Labs-subsidie van VLAIO.

Bekijk de aftermovie van de summit.

Circulair Werk(t)

De resultaten van twaalf sociaal-circulaire hubs

Circulair Werk(t) startte in 2020. Het programma wil de krachten uit de sociale en circulaire economie bundelen door twaalf hubs op te richten, verspreid over Vlaanderen. Daar vinden ondernemers, bedrijven, kennisinstellingen en financiers elkaar om aan de hand van concrete samenwerkingen het lokale sociaal-circulaire ondernemerschap te stimuleren. Een sociaal-circulaire hub is altijd opgevat als een partnerschap van op z’n minst een lokaal bestuur en een deelnemer uit zowel de reguliere als de sociale economie. Dat zo’n samenwerkingsmodel tot mooie resultaten leidt, bleek tijdens het slotevent in december 2023, waar ook het eindrapport van Circulair Werk(t) werd voorgesteld. Eind 2023 kwam er zicht op een verlenging van de hubs met steun van de Vlaamse overheid tot ten minste juni 2025.

Lees hier het eindrapport van Circulair Werk(t).

Circular Economy Office-project

Europees project circulaire kantoorinrichting

Kantoormeubilair vertegenwoordigt een grote markt, maar circulaire modellen zijn nog altijd maar een niche. Daarom startte Vlaanderen Circulair samen met dertien Europese partners het Circular Economy Office-project (CEO). Het doel is tegen 2026 de bestaande circulaire strategieën op te schalen en de circulaire kantoorpraktijk tot mainstream te verheffen. Het CEO-project zal een netwerk creëren van zowel aankopers als aanbieders van kantoormeubilair en hen samenbrengen op events, workshops en meer. De lessen die daaruit naar voren komen, zullen ook worden overgedragen naar meubilair in scholen, ziekenhuizen en particuliere huishoudens.

CEO is een Interreg North Sea-project.

KARMA

Europees project koppelt circulaire bouwstrategieën aan lokaal klimaatbeleid

Vlaanderen neemt deel aan het Interreg Europe-project KARMA. Daarin onderzoeken zeven partners uit vijf Europese landen hoe steden en gemeenten de transitie naar een klimaatneutrale samenleving kunnen versnellen via het duurzame beheer van bouw- en sloopafval, circulair ontwerp, aanbesteden en hergebruik in de bouw … Gedurende drie jaar verkent elke partner de mogelijkheden van een lokaal of regionaal beleidsinstrument. Voor Vlaanderen is dat startpunt het Lokaal Energie- en Klimaatpact. In 2023 wisselden de deelnemers al goede praktijken en beloftevolle ideeën uit tijdens een bezoek aan Hamburg en het Roemeense Suceava.

Cmartlife

Tweede lichting circulaire ambassadeurs zwaait af

In 2023 namen 50 deelnemers uit Vlaanderen, Brussel en Wallonië deel aan de tweede editie van het circulair opleidingstraject Circular Ambassador Program: CAP Belgium. In een intens traject van zeven dagen kregen ze kennis, vaardigheden en praktische tools mee om binnen hun omgeving werk te maken van de circulaire economie en ook anderen te inspireren. De deelnemers gingen aan de slag met een concrete case waarvoor ze niet alleen oplossingen bedachten, maar ook onderzochten hoe ze die ideeën kunnen aanbrengen via effectieve storytelling. Tijdens het slotevent bij Greenbizz Brussels presenteerden de teams hun resultaten aan een breed publiek.

CAP Belgium werd georganiseerd door Vlaanderen Circulair, The Argonauts en Möbius, met de steun van Circular Wallonia, Leefmilieu Brussel, HUB Brussel, Innoviris en het Europese LIFE-programma.

Bekijk de aftermovie van het slotevent.