Ambtshalve voorzorgsmaatregelen site De Naeyer in Willebroek
Gezondheidsrisico’s wegwerken
De huidige blootstelling houdt geen acuut gezondheidsrisico in, maar in afwachting van de sanering is het advies voor de bewoners om de huidige no regret-maatregelen te blijven toepassen.
Omdat het hier gaat om een verontreiniging afkomstig van vroegere activiteiten, neemt de OVAM ambtshalve de kosten van dit omvangrijk project op zich.
Uitvoering voorzorgsmaatregelen
De saneringswerken op site De Naeyer in Willebroek werden begin maart 2022 opgestart. Gezien de omvang van het project werkten we per zone. Bij de bepaling van de volgorde gaven we prioriteit aan bewoonde percelen waar nog geen tuin is aangelegd.
Na meer dan één jaar intensieve werken, waarbij de OVAM drie aannemers inzette, zijn de particuliere woonzones binnen zone F ontgraven en voorzien van een propere leeflaag. Het herstel van de omheiningen en de herinrichting werd afgestemd met de eigenaars.
Afronding werken
De voorzorgsmaatregelen zijn nu definitief afgerond. Naargelang het gebruik werd een propere leeflaag van 50 (zoals plantsoenen op openbaar domein) of 70 centimeter (zoals de private tuinen) aangebracht.
De bodemsaneringsdeskundige heeft de uitgevoerde werken en de resultaten beschreven in een verslag. Dit kunt u hier raadplegen. Wat kunt u in dit verslag lezen:
- Een beschrijving van de uitgevoerde werken in de periode maart 2022 en juni 2023 en dit per zone.
- Een bespreking van de analyseresultaten voorafgaand aan de ontgravingen.
- Een bespreking van de analyseresultaten na de ontgravingen per zone. (De individuele gegevens voor uw perceel heeft u al eerder tijdens de loop van de werken per mail op een plan verkregen.)
- De gebruiksadviezen van toepassing per perceel.
No regret-maatregelen blijven van kracht
Ondanks het verslag van de voorzorgsmaatregelen en de gebruiksadviezen die nu op het bodemattest staan, blijven de no regret-maatregelen, die het Departement Zorg adviseert, gelden. Dit omdat de no regret-zone veel verder rijkt dan alleen maar zone F. Op basis van nieuwe wetenschappelijke inzichten en meetresultaten kan het Departement Zorg de maatregelen aanpassen.
Meer info over de no regret-maatregelen vindt u hier.
Verdere stappen
In het bodemonderzoek wordt de bodem- en grondwaterverontreiniging verder in kaart gebracht. Op basis van de huidige gegevens lijkt het er op dat de grondwaterverontreiniging omvangrijk zal zijn. Hierdoor is een bodemonderzoek nodig op grootschalig niveau.
De grondwaterverontreiniging ontstaan ter hoogte van zone F lijkt zich te vermengen met de verontreiniging ontstaan ter hoogte van het noordelijk gelegen broek en de verschillende waterlopen in de omgeving. Deze waterlopen werden in het verleden door de papierfabriek gebruikt voor het lozen van hun afvalwater. Ook moeten we de bodemverontreiniging ter hoogte van de noordelijk gelegen KMO-zone nog verder onderzoeken. Het is niet duidelijk wat het aandeel hiervan is in de grondwaterverontreiniging. We kunnen op dit moment moeilijk inschatten wanneer het bodemonderzoek volledig klaar zal zijn.
Nadat het bodemonderzoek is goedgekeurd, laten we een risico-evaluatie uitvoeren aan de hand van de bekomen gegevens. Op basis van die risico-evaluatie gaan we na of een sanering noodzakelijk is. Zo ja, wordt er een bodemsaneringsproject opgemaakt. Dit is een rapport waarin bepaald wordt hoe de bodemsaneringswerken kunnen uitgevoerd worden. De effectieve bodemsaneringswerken zelf starten later.
Als er op het terrein in afwachting van de bodemsanering grondverzet zou uitgevoerd worden, dan moet u de regels van het grondverzet naleven. In dit geval is het wel op eigen kosten.
Studie naar PFAS in huisstof in woningen
en de blootstellingsrisico’s inschatten.
Er werd een inschatting van blootstelling en humane risico’s gemaakt m.b.v. het S-Risk model. In de huidige situatie is er geen humaan risico ten gevolge van blootstelling aan PFAS voor de bewoners van De Naeyer.
Het volledige rapport kunt u hier raadplegen.
U vindt ook meer informatie in de begeleidende brief met een samenvatting van de belangrijkste bevindingen.
Contactpersonen
Vanaf 1 januari 2024 stopt de ombudsdienst (ombudsmanpfos@willebroek.be) van de gemeente Willebroek voor zone F. Uw vragen kunt u vanaf dan doorsturen naar info@willebroek.be.
Nieuwsbrief
Wat vooraf ging
Bij historische bodemverontreiniging (ontstaan voor 29 oktober 1995) daarentegen wordt de saneringsnoodzaak vastgesteld op basis van een risicobeoordeling, die aangeeft of er een ernstige bodemverontreiniging bestaat. Een ernstige bodemverontreiniging is gedefinieerd als een bodemverontreiniging die een risico oplevert of kan opleveren voor van mens of milieu.
Bij het bepalen van de bodemsaneringsnormen wordt rekening gehouden met de kenmerken van de bodem en de functies die hij vervult. Daarom zijn de bodemsaneringsnormen voor het vaste deel van de aarde opgesteld voor vijf bestemmingstypes:
• Type I: gebieden met natuurfunctie of natuurwaarde
• Type II: landbouwgebieden of (woon)gebieden met een landelijk karakter
• Type III: woongebieden en gebieden met een functie passend in een woonzone
• Type IV: gebieden met een recreatieve functie
• Type V: gebieden met een industriële functie
De richtwaarden (RW) zijn het primaire doel bij sanering van nieuwe bodemverontreiniging. Ze komen overeen met het niveau aan verontreinigende stoffen of organismen in of op de bodem, waarbij de bodem al zijn functies kan vervullen zonder enige beperking.
Bij historische bodemverontreiniging is het primaire doel het vermijden van risico’s voor mens en milieu. Afhankelijk van de haalbaarheid van de sanering kunnen in beide gevallen minder strenge saneringsdoelstellingen voorgesteld worden.
Het luik bodembescherming van het bodemdecreet voorziet de streefwaarden (SW) als doelstelling van het bodembeschermingsbeleid. Ze weerspiegelen het niveau dat overeenkomt met niet-verontreinigde bodems met vergelijkbare bodemkenmerken. De streef- en richtwaarden en de bodemsaneringsnormen zijn opgenomen in de bijlagen van het Vlaams Reglement betreffende de Bodemsanering ofwel Vlarebo (Vlaamse Regering, 2007).
De normen die sinds 19 april van toepassing zijn voor PFOS en PFOA zijn hier te vinden. Let wel, op de figuren wordt er nog getoetst aan de normen die voor 19 april van toepassing waren, toen werd er geen onderscheid gemaakt tussen een norm voor een siertuin of een norm voor een moestuin en een kippenren in een woongebied. Dit wil zeggen dat in woongebied PFOS getoetst werd aan 18 microgram per kilogram droge stof (µg/kg DS) en PFOA aan 89 µg/kg DS (ongeacht kippen of moestuin).
Veelgestelde vragen
Het bodemattest is een juridisch document en vermeldt alle relevante bodemonderzoeken en hun conclusie die de OVAM op het moment van aanvraag over de grond kent. Op het bodemattest wordt op basis van alle beschikbare documenten een algemeen besluit geschreven dat een antwoord geeft op “Zijn er verdere maatregelen nodig?”.
Van zodra de OVAM nieuwe gegevens ontvangt, wijzigt het bodemattest.
Maar ook naast het bodemattest maakt de OVAM bodeminformatie toegankelijker. Sinds kort kunt u uw bodeminformatiefiche raadplegen via de woningpas en kunt u ook op zoek naar de bodemkwaliteit van uw grond en in uw omgeving op www.bodemkwaliteit.be.
U mag er vanuit gaan dat een normaal gebruik van de grond kan, behalve wat als gebruiksadviezen is opgenomen in het bodemattest.
Het bodemattest is een juridisch document. Maar ook naast het bodemattest maakt de OVAM bodeminformatie toegankelijk. Sinds kort kunt u uw bodeminformatiefiche raadplegen via de woningpas en u vindt ook meer informatie en duiding okan u ook op zoek naar de bodemkwaliteit van uw grond en in uw omgeving opp www.bodemkwaliteit.be.
De OVAM verstuurt geen nieuwe bodemattesten als de no regret-maatregelen aangepast worden. De aanpassing van de no regret-maatregelen vindt u terug op website van de gemeente Willebroek.
De OVAM verstuurt een nieuw bodemattest van zodra het eindevaluatieonderzoek is afgerond. Dit kan nog enkele jaren in beslag nemen. Wel kan u de bodeminformatiefiche raadplegen via woningpas om eventuele wijzigingen in informatie over de grond op te volgen.
De aanvulgronden en teelaarde zijn gecontroleerd op fysische en chemische kwaliteit. De grond bestaat voornamelijk uit zand, waarin het water in normale omstandigheden goed kan doorsijpelen.
Op de kaart ‘Overstromingsgevoelige gebieden pluviaal’ blijkt dat de site De Naeyer getroffen kan worden door overstromingen bij hevige of langdurige regenval. Deze kaart is gebaseerd op een studie uit 2019 in opdracht van VMM – afdeling operationeel waterbeheer. Op de overstromingsgevoelige kaart van 2017 is de regio rond de zwarte beek, potentieel overstromingsgevoelig. Meer info hierover vindt u op www.geopunt.be.
De niet verharde zones van het perceel werden ten opzichte van de nulpas tot 70 cm ontgraven. Als nulpas wordt voor de voortuinen de as van de straat genomen en de achtertuinen het niveau van het terras of dorpel indien aanwezig.
Het is geen probleem om de tuin opnieuw aan te leggen. Er moeten nog heel wat stappen doorlopen worden voor de saneringswerken kunnen starten. Dit zal nog enkele jaren in beslag nemen. Bovendien houdt de bodemsaneringsdeskundige rekening met de reeds uitgevoerde voorzorgsmaatregelen en is de kans klein dat er opnieuw ontgraven zal moeten worden waar reeds werd ontgraven.
Neen, de dikte van de leeflaag wordt niet meer gecontroleerd.
Bij grondverzet op een risicogrond, zoals de terreinen van de voormalige papierfabriek, heeft u altijd een technisch verslag nodig, ongeacht de hoeveelheid grond.
Bij toekomstig grondverzet zal de eigenaar zelf moeten instaan voor de kosten indien van toepassing. De kostprijs voor de reiniging van grond die met PFAS is verontreinigd kan tot 100 euro per ton zijn. Dat is exclusief de afvoer van de grond. U kunt deze afvoeren naar een centrum voor grondreiniging
Met vragen over bloedonderzoek kunt u terecht bij het Departement Zorg.
Deze zijn als bijlage 11 opgenomen bij het rapport van de ontgravingswerken in het kader van voorzorgsmaatregelen. Er werd op geen enkel moment relevante zettingen van meer dan 10 mm gemeten.
We verwachten, op basis van andere dossiers, niet dat dit op termijn een invloed zal hebben op de waarde van uw eigendom. Gezien we een sanering zullen uitvoeren om de risico’s weg te nemen, worden de nodige maatregelen genomen om een normaal gebruik als woongebied mogelijk te maken. We verwachten dat de gangbare factoren binnen de woningmarkt uiteindelijk bepalend blijven.
Het blijft ook zo dat zowel de huidige als de potentiële nieuwe eigenaars geen kosten hoeven te maken voor het bodemonderzoek en/of een eventuele sanering bij overdracht. Kosten gelinkt met grondverzet blijven wel van toepassing, zoals voor elke andere locatie in Vlaanderen met een historische bodemverontreiniging.
U kan wel steeds een burgerrechtelijke procedure opstarten tegen de veroorzaker van de verontreiniging.
Voor meer info over dit onderwerp kunt u ook terecht bij de notaris.
Er staat geen termijn op het eindevaluatieonderzoek. Er moeten immers eerst nog heel wat stappen doorlopen worden die enkele jaren tijd in beslag nemen:
- Indienen siteonderzoek
- Opmaak bodemsaneringsproject (inclusief vergunningen en openbaar onderzoek)
- Uitvoering saneringswerken
Op basis van beschikbare dossiers kunnen we stellen dat de doorlooptijd van een volledig bodemonderzoek gemiddeld acht jaar in beslag neemt.
Deze werfweg is 30 cm ontgraven en met zuivere grond aangevuld. De gemeente zal de weg inzaaien en opnieuw laten begroeien. Daarnaast wordt onderzocht of het vijverperceel een risico inhoudt voor de volksgezondheid en al dan niet afgesloten moet worden.
Voor de eerste berekening van de risico-index maakte het wetenschappelijk risicomodel een inschatting van de concentratie aan pfas in huisstof op basis van theoretische waarden. Na de huisstofmetingen kon deze berekening opnieuw uitgevoerd worden, maar dit keer met effectief gemeten waarden in het huisstof. De werkelijk gemeten concentratie in huisstof bleek lager te zijn dan de theoretisch berekende waarde. Dat resultaat lag lager en bevestigt dat er geen humaan risico is.
Na het verwijderen van de leeflaag berekende het model een nog lagere risico-index (0,7). Merk hierbij op dat volgens het model de achtergrondblootstelling via commerciële voeding 97 % bijdraagt aan de blootstelling, ingestie van huisstof slechts 3 %. Door het vervangen van de leeflaag werd de blootstelling nagenoeg herleid tot de achtergrondblootstelling die geldt in gans Vlaanderen.
Volgende tips blijven van toepassing:
- poets regelmatig uw huis met water om stofdeeltjes te verwijderen.
- doe uw schoenen uit aan de voordeur of veeg de voeten voor u het huis binnenstapt.
Met de nieuwe stofmetingen, gepland in 2024, hopen we nog een verdere daling in binnenhuisstofconcentraties vast te stellen.
Meer informatie
- Alle informatie en de meest recente updates rond PFAS vindt u op de centrale website www.vlaanderen.be/pfas-vervuiling.
- Voor lokale informatie kunt u terecht op de gemeentelijke website www.willebroek.be/pfas.
- Algemene vragen over PFAS kunt u sturen naar het mailadres pfas@vlaanderen.be.
Woonzone op site De Naeyer
- Adres
- Stationsstraat 110
2800 Mechelen
Route en bereikbaarheid - zoneF@ovam.be