Groenafval: correct beheren als openbaar bestuur

Bij de aanleg en onderhoud van openbaar groen komen vaak grote hoeveelheden groenafval vrij. Hier vindt u als openbaar bestuur een overzicht van de verschillende verwerkingsopties voor de diverse fracties van groenafval.

Bij de aanleg en onderhoud van openbaar groen komen diverse groenafvalfracties vrij: snoeihout, haagscheersel, bladafval, (berm)maaisel, stronken, struiken. Deze werken worden ofwel in eigen regie uitgevoerd door het openbare bestuur, of worden uitbesteed aan een extern bedrijf. In beide gevallen is het goed beheer van de afvalstromen van deze activiteit van belang.

Het beleid van de Vlaamse overheid inzake groenafval is gericht op een hoogwaardige recyclage en hergebruik. De afval- en materialenwetgeving biedt verschillende opties voor het beheer van groenafval. Hierdoor kan het openbare bestuur een optie kiezen die afgestemd is op haar specifieke situatie.

Om te kunnen bewijzen dat het groenafval correct is afgevoerd en/of verwerkt, moet een producent van afvalstoffen, net zoals een inzamelaar, afvalstoffenhandelaar of –makelaar en een verwerker een afvalstoffenregister bijhouden.

Wat is groenafval?

Groenafval is het composteerbaar organisch afval dat onder meer vrijkomt in tuinen, plantsoenen, parken, natuurgebieden, op oevers van waterlopen en wegbermen. Uitzonderingen op deze definitie zijn:

Niet gevaarlijke houtige biomassa uit de bosbouw die rechtstreeks wordt gebruikt in de bosbouw, of als materiaal of energiebron;
houtige biomassa afkomstig van landschapselementen onderworpen aan ecologisch hakhoutbeheer, uitgezonderd het snoeihout van het reguliere beheer van landschapselementen (houtkanten ...) om de veiligheid van weggebruikers te waarborgen of ongewenste ondergroei te beperken (dat snoeihout valt onder groenafval);
hoogstammige bomen die geveld zijn in natuurgebieden, tuinen of parken, langs (water)wegen of op percelen bij het bouwrijp maken ervan;
korte omloophout en andere energieteelten;
houtpellets die voldoen aan de geldende productnormen of die een einde-afvalstatus hebben verkregen;
houtige biomassa die wordt gebruikt als mulch en voldoet aan de kwaliteitseisen;
biomassa die geschikt is en ingezet wordt als veevoeder.

Opties verwerking groenafval

Opslag op eigen terreinen

Bij veel kleine hoeveelheden groenafval zal een inzamelcontainer op de eigen terreinen een goedkope oplossing bieden. De hoeveelheid groenafval die zonder omgevingsvergunning tijdelijk op de eigen terreinen mag opgeslagen is vastgelegd op één container van 40 m³. Daarbij moet men voorzien in een regelmatige afvoer: Als richtlijn voor regelmatige afvoer bepaalt de OVAM dat de opslagtermijn voor fijn tuinafval maximum 1 week bedraagt in de periode april – oktober en 1 maand in de periode november – maart. Voor het grovere tuinafval, zoals snoeihout is de termijn beperkt tot 2 maanden.

Voor de opslag van hoeveelheden groter dan 40 m³ is een omgevingsvergunning vereist voor de overslag van groenafval (rubriek 2.1.2. van de Vlarem-indelingslijst).

Een specifieke regeling werd getroffen voor bermmaaisel. Omdat deze afvalstroom in grote hoeveelheden op een korte tijdspanne vrijkomt kan het wenselijk zijn om het langer op te slaan. Dit is mogelijk als het wordt ingekuild en mits er een omgevingsvergunning wordt verkregen (rubriek 2.2.3.d) van de Vlarem indelingslijst). Snelle afvoer of gecontroleerde opslag (inkuilen) is van groot belang om een goede kwaliteit materiaal aan te bieden bij de compostering of vergisting.

Afvoer naar het gemeentelijke recyclagepark

Groenafval van openbare groenvoorziening wordt beschouwd als een bedrijfsafvalstof. Op het gemeentelijke recyclagepark kunnen met huishoudelijk afval vergelijkbare bedrijfsafvalstoffen worden aanvaard onder bepaalde voorwaarden (aparte registratie, doorrekenen van volledige kostprijs, kleine hoeveelheid). Vaak voldoet de groenafvalstroom van de openbare groenvoorziening niet aan de omschrijving aangezien het hier gaat om aanzienlijk grotere hoeveelheden groenafval dan typisch is voor een doorsnee huishouden.

Composteren

1 Zelf composteren

De openbare groendienst heeft regelmatig compost nodig om de kwaliteit van de bodem van de groenvoorzieningen te verbeteren. Deze compost kan zelf worden geproduceerd, maar dit houdt wel enkele verplichtingen in:

Omgevingsvergunning: het composteren van groenafval is meldings- of vergunningsplichtig, tenzij er uitsluitend eigen afval wordt gecomposteerd en de compost uitsluitend bestemd is voor eigen percelen. Als het composteren meldings- of vergunningsplichtig is, is deze activiteit onderworpen aan uitbatingsvoorwaarden. De vereiste infrastructuur voor compostering is bouwvergunningsplichtig. Meer informatie over deze aspecten kan u bij de gemeentelijke milieudienst verkrijgen.
Gebruik compost:
- Afzet naar derden: Om de compost nadien te kunnen gebruiken, moet een keuringsattest worden verkregen bij een onafhankelijke keuringsinstelling. Door dit keuringsattest wordt de compost niet langer als afvalstof, maar als grondstof aanzien in Vlaanderen.
  Daarnaast moet u, wanneer u de compost in de handel wenst te brengen (bv. om te gebruiken in de tuinen van klanten, maar ook bij het gratis weggeven van deze compost), een ontheffing aanvragen bij de Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van Voedselketen en Leefmilieu. Indien compost naar landbouwgrond wordt afgevoerd, is ook het Mestdecreet van toepassing.
- Gebruik van zelf geproduceerde compost op eigen terreinen: De compost van uw eigen vergunde composteerterrein kan u terug gebruiken in de eigen openbare groenvoorziening. Voorwaarde is dat de compost is geproduceerd uit uitsluitend het eigen groenafval (het groenafval van het gemeentelijk recyclagepark valt hier niet onder). Hiervoor is geen keuringsattest vereist. Ook moet er geen ontheffing worden aangevraagd aangezien u de compost niet in de handel brengt.

2 Naar composterings- of vergistingsinstallatie

Na evt. tijdelijke opslag moet groenafval bij voorkeur rechtstreeks worden afgevoerd naar een vergunde groencompostering of naar een gft-compostering, al dan niet voorzien van een voorvergistingsstap. Na het lossen van het groenafval en grondige reiniging van de laadruimte van het voertuig kan ineens gekeurde groen- of gft-compost worden opgeladen. Een lijst met vergunde composteringsinstallaties kan u hier vinden.

Gebruik als mulchmateriaal

Bij de aanleg van groene ruimten wordt regelmatig mulchmateriaal gebruikt. Niet alle fracties van groenafval zijn hiervoor toegelaten.
Het gebruik als mulchmateriaal (om onkruid te weren en verdroging te voorkomen) is enkel toegelaten als de kwaliteit en gebruik van het snoeihout voldoet aan de onderstaande criteria:

Enkel gezond en zuiver snoeihout mag worden verhakseld. Fijn groenafval (gras, bladeren, haagscheersel, groen van coniferen) is niet toegelaten;
Het gebruik van mulchmateriaal uit houtafval (bouw- en sloophout, paletten …) is verboden;
De grofheid van het mulchmateriaal moet zich voor 90 % bevinden tussen 10 en 90 mm;
Het mulchmateriaal moet vrij zijn van geur en verontreinigingen;
De opslag van verhakseld snoeihout is beperkt tot 2 maanden na verhakseling.

In de praktijk komt dus enkel blad- en naaldloos snoeihout in aanmerking voor omzetting tot mulchmateriaal. Wortelhout is ook toegelaten, maar vereist nog een bijkomende afzeving van het inerte materiaal (zand).

U mag het snoeihout dat ontstaat bij het uitvoeren van uw activiteiten verhakselen met het oog op de productie van mulchmateriaal. Als u voor het verhakselen een vaste installatie gebruikt, moet u wel beschikken over een omgevingsvergunning, tenzij het enkel eigen materiaal betreft en het voor eigen gebruik bestemd is.

Verbranden of storten

Het VLAREMA (Vlaams Reglement betreffende het duurzaam beheer van materialenkringlopen en afvalstoffen) bepaalt dat groenafval niet mag verbrand of gestort worden, tenzij er een afwijking op het verbrandingsverbod verkregen is voor een specifieke fractie.

Het VLAREM II verbiedt het verbranden van groenafval in open lucht over het hele Vlaamse grondgebied. Dit verbod werd in verschillende gemeenten opgenomen in het politiereglement. Slechts in uitzonderlijke gevallen wordt het verbranden van tuinafval in de eigen tuin wel toegelaten. Belangrijk om weten is dat de bepalingen uit het veldwetboek eveneens van toepassing zijn.

Uitrijden op (landbouw)grond

Groenafval mag niet rechtstreeks worden ingezet als bodemverbeteraar, maar moet steeds worden gecomposteerd in een daartoe vergunde inrichting. Op die manier wordt groenafval omgezet in een stabiele, hoogwaardige kiem- en onkruidvrije bodemverbeteraar.

Afvoer naar derden

Naast de regelmatige afvoer via de gehuurde container die op uw eigen exploitatiezetel aanwezig is, kan u het groenafval ook zelf afvoeren naar het containerbedrijf. Dit moet vergund zijn voor het accepteren van groenafval. Het containerbedrijf zal op zijn beurt het groenafval verder moeten afvoeren naar een composteringsinstallatie die vergund is voor de verwerking van groenafval en beschikt over een keuringsattest voor de geproduceerde compost.

Wat met uitbestede groenwerken?

Als u als openbaar bestuur bepaalde groenwerken uitbesteedt (maaien, houtkanten onderhouden,...), kan de opdrachtnemer van de werken ook verantwoordelijk zijn voor het verdere beheer van de afvalstoffen die uit zijn activiteit voortkomen. De OVAM raadt aan om in het bestek van dergelijke opdrachten een garantie in te bouwen dat de afvalstromen op een legale manier zullen worden beheerd. U kan een verwerkingsbewijs van de afvalstoffen eisen van de opdrachtnemer om de legale afvoer te verifiëren. U bent immers mee verantwoordelijk voor een correcte naleving van de wetgeving.

Wat kan niet?

Verbranden van groenafval in open lucht (uitzonderingen staan vermeld in artikel 6.11.1. van VLAREM II).
Onderploegen/onderfrezen van groenafval.
Storten van groenafval.
Verbranden van groenafval in een installatie, tenzij die beschikt over een afwijking op het verbrandingsverbod voor die betreffende fractie groenafval.
Mulchen van groenafval dat niet voldoet aan de eisen inzake de kwaliteit van houtsnippers voor gebruik als mulchmateriaal.
Gebruik van mulchmateriaal voor andere toepassingen dan als bodembedekker (dus niet voor verharden van weggetjes…)

Adres: Stationsstraat 110
2800 Mechelen
Route en bereikbaarheid