Groot verlies aan materialen bij producten met korte levensduur, zelfs bij hoge inzamel- en recyclagegraden - Casus aluminium

Om de circulaire economie in vlaanderen te ondersteunen streeft de ovam naar het duurzaam beheer van metalen, zoals aluminium, in consumptiegoederen. De ovam ijvert hiertoe voor een hoge grondstofefficiëntie in de industrie, en voor een kleine materialenvoetafdruk van de vlaamse consumptie. Daarom probeert ovam een beter inzicht te krijgen in het verlies van kostbare, eindige materialen uit onze economie.

Aluminium is een metaal. Het wordt gebruikt voor verschillende doeleinden. Het zit bijvoorbeeld in koffiemachines, vliegtuigen, drankblikjes en aluminiumfolie (“zilverpapier”). Ondanks dat aluminium veel voorkomt in de aardkorst, is de technisch en economisch ontginbare aluminiumvoorraad beperkt. Wereldwijd werd er in 2016 naar schatting 85.079 kton aluminium in gebruik gebracht, waarvan 12.842 kton bestemd is voor west-europa (the international aluminium institute, 2018).

Producten met een korte omlooptijd, zoals aluminium in blikjes, zorgen voor grote verliezen aan kostbare materialen, ondanks een hoge inzamel- en hoge recyclagegraad. De blikjes zijn de vierde grootste toepassing van aluminium in west-europa (8%), na auto’s en kleine vrachtwagens (27%), gebouwen en constructie (17%), en machines en toestellen (9%).

Grote aluminiumverliezen ondanks hoge inzamelgraad en hoge recyclage-efficiëntie

De onderstaande figuur toont hoe snel het aluminium in blikjes, die in gebruik gebracht worden in jaar 0 (100%), verloren geraakt na meerdere levenscycli. Een blikje heeft een korte levensduur van enkele weken. Tijdens iedere cyclus van productie tot consumptie en recyclage gaat een deel aluminium verloren. Bijgevolg is er, zelfs bij een inzamel- en recyclagegraad van meer dan 95%, op korte tijd een groot verlies aan aluminium. Concreet gaat na vier jaar ongeveer 85% van het gebruikte aluminium in blikjes verloren door het gecumuleerde verlies na elke levenscyclus.

Meer weten?

Meer regelgeving…

De Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) is een Vlaamse overheidsdienst die ervoor zorgt dat we in Vlaanderen op een doordachte en milieubewuste manier omgaan met afval, materialen en bodem.
De OVAM geeft onder meer uitvoering aan het afval- en materialenbeleid in het Vlaamse Gewest. Voor verpakkingsafval geldt in België een terugnameplicht, ingevoerd via een interregionaal samenwerkingsakkoord tussen de drie gewesten. De terugnameplicht stelt de industrie verantwoordelijk voor de inzameling en verwerking van het verpakkingsafval. De terugnameplicht maakt een onderscheid tussen verpakkingsafval van huishoudelijke of van bedrijfsmatige oorsprong. Voor het huishoudelijk afval heeft het bedrijfsleven Fost Plus opgericht, het bedrijfsmatige afval wordt beheerd door Valipac.

In België is Fost Plus verantwoordelijk voor de inzameling en de recyclage van huishoudelijke verpakkingen (Fost Plus, 2019). Daaronder vallen bijvoorbeeld drankblikjes, naast ander pmd (plastic flessen en flacons, metalen verpakkingen en drankkartons), glas en papier, en karton. De OVAM reikte begin januari 2019 een nieuwe erkenning uit aan Fost Plus. De erkenning bepaalt onder meer dat Fost Plus nog meer verpakkingen moet inzamelen en recycleren.
Fost Plus coördineert de inzameling en de recyclage van de verpakkingen en de samenwerking tussen de verschillende partijen, zoals gemeentebesturen, afvalintercommunales en sorteercentra. Daarnaast werkt de organisatie aan sensibilisering via sorteercampagnes en begeleidt ze bedrijven. Tot slot staat Fost Plus ook in voor de financiering van inzameling, sortering en recyclage van huishoudelijke verpakkingen (Fost Plus, 2019).

Meer cijfers …

Wereldwijd werd er in 2016 naar schatting 85.079 kton aluminium in gebruik gebracht, waarvan 12.842 kton bestemd is voor West-Europa (The International Aluminium Institute, 2018). De blikjes zijn de vierde grootste toepassing van aluminium in West-Europa (8%), na auto’s en kleine vrachtwagens (27%), gebouwen en constructie (17%), en machines en toestellen (9%).
In België werd in 2017 naar schatting 849 kton huishoudelijke verpakkingen op de markt gebracht, waarvan 77 kton metalen verpakkingen. Fost Plus recycleerde hetzelfde jaar ongeveer 75 kton metalen verpakkingen (Fost Plus, 2018).
Volgens de jaarlijkse rapportage aan OVAM, haalde Fost Plus in 2017 25,3 kton metalen verpakking op in Vlaanderen, waarvan 6,3 kton aluminium.

Bronnen

• Ann Van der Linden, An Vercalsteren, Katrien Boonen (2015). Referentietaak 10: Databeheer en metalen. Bespreking belangrijkste resultaten. Eindrapport. Studie uitgevoerd in opdracht van OVAM. VITO, Mol, juni 2015.
• Fost Plus (2018). Jaarverslag 2017. Een nieuw elan voor het beheer van huishoudelijk verpakkingsafval.
• Fost Plus (2019). Over Fost Plus
• The International Aluminium Institute (2018). Global Material Flow Model – 2017