Monitoring kringloopcentra

De OVAM volgt de werking en resultaten van de centra en de kringloopsector op verschillende manieren op:

• Overleg met de koepel HERW!N,
• Thematische en productgerichte projecten en onderzoeken,
• Met acties en initiatieven bepaald in de beleidsinstrumenten en -plannen,
• Individuele opvolging, overleg en visitaties.
• Periodieke en éénmalige bevragingen

De jaarlijkse individuele rapportage vormt de basis voor de analyse en opvolging van de sectorresultaten en evaluatie van de doelstelling bepaald in het Lokaal Materialenplan 2023-2030.

Alle erkende kringloopcentra registreren de ingezamelde goederen op basis van een door de OVAM goedgekeurde artikellijst en productgroepen. Aanvullend worden ook het inzamelkanaal en de postcode genoteerd. Aan de lijst met producten en productgroepen zijn gemiddelde gewichten verbonden. Deze werkwijze is de turfmethode en de basis van de dagelijkse werking. Een aantal centra zijn ondertussen overgeschakeld naar het effectief wegen van een aantal productgroepen bij de verwerking van de instroom. De artikellijst en gemiddelde gewichten van elke productgroep worden vanaf 2022 in samenspraak met de centra en de koepel geëvalueerd en geactualiseerd.

Het hergebruik in kg, de winkelverkoop in kg, wordt berekend aan de hand van de kassaregistratie en het gemiddeld gewicht uit de artikellijst.
Het registratieproces is arbeids- en tijdsintensief en wordt uitgevoerd door doelgroepmedewerkers. Dit zijn kwetsbare mensen met een afstand tot de reguliere arbeidsmarkt.  Kenmerkend voor deze arbeidskrachten is vaak weinig continuïteit en stabiliteit op de werkvloer en het ontbreken van de nodige competenties. Dit bemoeilijkt en beïnvloedt de vlotte dagelijkse werking.

De gedetailleerde registratie en rapportage van de centra zorgden reeds bij de opstart voor interessante data en info voor acties en initiatieven voor afvalpreventie in het afval- en materialenbeleid en meer recent in de circulaire economie en duurzame consumptie.
De registratie van de goederenstroom in kg en op postcode zijn ook nuttig en nodig voor de centra om hun eigen werking van inzameling tot verkoop nauwkeurig op te volgen en te evalueren.

Kringloopcentra zijn verplicht om jaarlijks gedetailleerde resultaten over de goederenstroom en verkoop te rapporteren aan de OVAM. Dit is een verplichting uit hun erkenningsbesluit en voorwaarde om in aanmerking te komen voor de subsidies. De winkelverkoop in kg is de basis voor de subsidie hergebruik.

Zowel voor de inzameling als de verkoop onderzoeken de individuele centra en HERW!N nieuwe initiatieven om de resultaten te verbeteren. Een goed beleid en opvolging aan de hand van gedetailleerde en gecontroleerde data zijn essentieel. Constructieve en sterke lokale partnerschappen blijven belangrijk. Goed bereikbare geefpunten en winkels en voldoende geschikt personeel blijven succesfactoren voor hun groei.

Ongeveer 75% wordt ingezameld bij burgers en bedrijven door ophaling aan huis of zelf gebracht naar het centrum. De resterende 25% komt uit integrale inzameling, zonder voorselectie op hergebruik, namelijk textiel en elektro via containers en huis-aan-huis inzameling.
Het succes van de inzameling is sterk afhankelijk van tal van factoren. De belangrijkste zijn: de samenwerking met het lokaal bestuur, type en grootte verzorgingsgebied, voldoende beschikbaar en geschikte krachten uit de doelgroep om de verschillende taken uit te voeren.

De winkelverkoop in kg of het producthergebruik stijgt de laatse jaren langzamer. De top 3 van best verkochte producten blijft wel: huisraad, meubelen en textiel. De kwaliteit van textiel en bijgevolg ook de herbruikbaarheid dalen de laatste jaren sterker dan vorige jaren. Het aantal klanten kent wel een aanzienlijke stijging waarmee we kunnen aantonen dat meer en meer mensen de weg vinden naar de kringloopwinkels.
Een overzicht en details van de recente resultaten en werking vindt u onderaan deze pagina (bij Downloads).

Het globale hergebruikspercentage wordt berekend aan de hand van de volledige goederenstroom in gewicht, inclusief voorraden. De sector streeft naar een gemiddelde van 50% hergebruik over alle productgroepen heen. Dit geeft de verhouding weer tussen inzameling en verkochte producten. 
Het hergebruikspercentage wordt sterk beïnvloed door de kwaliteit en de staat van de ingezamelde goederen. De laatste 5 à 10 jaren ervaren de centra een sterke daling van de kwaliteit van elektro en elektronica waardoor herstel en verkoop met garantie niet haalbaar zijn. Daarnaast is er te weinig aanbod aan kwaliteitsvolle en herstelbare/verkoopbare goederen voor de kringloopsector. De herstelbaarheid is afhankelijk van de beschikbaarheid van betaalbare onderdelen en technische informatie en kennis.
Ook de kwaliteit en levensduur van textiel en decoratie is de laatste jaren veel lager door het gebruik van lichtere materialen en goedkope productie. Daarnaast worden we geconfronteerd met overproductie en overstocks van kleding en het fast-fashion fenomeen waardoor veel kleding een korte levensduur krijgt. 
De kringloopwinkels werken ook niet vraaggestuurd of op bestelling. Overaanbod van bepaalde artikelen, modellen en maten krijgen na verschillende verkooprondes een andere duurzame of ecologische eindbestemming.

Hergebruik is een specifiek onderdeel van preventie. Het vorige uitvoeringsplan focuste op kringloopcentra en legde hen een doelstelling op van 7 kg hergebruik per inwoner tegen 2022. Met 6 kg hergebruik per inwoner is deze doelstelling net niet gehaald.

De nieuwe doelstelling in het huidige Lokaal Materialenplan ligt op het realiseren van 8 kg hergebruik per inwoner tegen 2030.
Door kwaliteitsvolle goederen te schenken en te kopen, draagt u bij aan deze doelstelling en zorgt u ervoor dat kostbare en schaarse materialen en grondstoffen langer mee gaan en bij ons blijven.