Batterijen en accu's

Batterijen: afvalstof of product?

Bepaalde batterijtypes kunnen in aanmerking komen voor hergebruik/herfabricage (in dezelfde toepassing) of herbestemming (in een andere toepassing). Hierbij kunnen vragen ontstaan over het statuut 'afvalstof' of 'geen afvalstof' van batterijen. In de nota “Batterijen afvalstof of geen afvalstof” vindt u toelichting bij de wettelijke bepalingen. Deze nota kan u onderaan de pagina terugvinden bij de downloads.

Gevaarlijke afvalstoffen?

Loodaccu's, NiCd batterijen, kwikhoudende batterijen en ongesorteerde mengsels van batterijen zijn gevaarlijke afvalstoffen. Dit wordt bepaald in de Europese afvalstoffenlijst (bijlage 2.1 van VLAREMA). De afvalstoffenlijst duidt de gevaarlijke afvalstoffen aan met een *. Voor afgedankte batterijen en accu's zijn volgende afvalstoffencodes opgenomen in de lijst:

Hoofdstuk 16 (06) batterijen en accu's

• 16 06 01* loodaccu's
• 16 06 02* NiCd-batterijen
• 16 06 03* kwikhoudende batterijen
• 16 06 04 alkalibatterijen (exclusief 16 06 03)
• 16 06 05 overige batterijen en accu's

Hoofdstuk 20: stedelijk afval (huishoudelijk afval en soortgelijk bedrijfsafval, industrieel afval en afval van instellingen) inclusief gescheiden ingezamelde fracties

• 20 01 33* onder 16 06 01, 16 06 02 of 16 06 03 vermelde batterijen en accu's alsook ongesorteerde mengsels van batterijen en accu's die dergelijke batterijen en accu's bevatten
• 20 01 34 niet onder 20 01 33 vallende batterijen en accu's
  

Aanvaardingsplicht

Afgedankte batterijen en accu's zijn onderworpen aan de aanvaardingsplicht. De aanvaardingsplicht houdt in dat de eindverkoper, tussenhandelaar en producent/invoerder verantwoordelijk zijn voor het inzamelen en recycleren van afgedankte batterijen en accu's. Zij zijn verplicht om het afgedankte product terug te nemen en te laten recycleren.

De wettelijke bepalingen met betrekking tot de uitgebreide producentenverantwoordelijkheid zijn opgenomen in artikel 21 van het Materialendecreet (decreet van 23 december 2011 betreffende het duurzaam beheer van materiaalkringlopen en afvalstoffen) en in hoofdstuk 3 van het VLAREMA (Vlaams reglement betreffende het duurzaam beheer van materiaalkringlopen en afvalstoffen). De aanvaardingsplicht is gebaseerd op Europese regelgeving (Richtlijn 2006/66/EG betreffende batterijen en accu's).

De aanvaardingsplicht voor afgedankte batterijen en accu's geldt sinds 1 juni 1998.

De verantwoordelijkheden 

De producent en/of invoerder van batterijen of accu's is verplicht om afgedankte batterijen en accu's gratis te aanvaarden en te zorgen voor de recyclage. De producent is verantwoordelijk voor de financiering van sensibilisering, inzameling, verwerking en recycling.

Wie is “producent/invoerder” van batterijen (artikel 1.2.1.§4, 7° van het VLAREMA):

• producent van batterijen en accu’s : persoon die, ongeacht de gebruikte verkooptechniek, met inbegrip van de techniek voor communicatie op afstand, batterijen of accu’s, met inbegrip van die welke in apparaten of voertuigen zijn ingebouwd, beroepsmatig voor het eerst op het grondgebied op de markt brengt, al dan niet voor eigen gebruik.

Wat wordt verstaan onder 'op de markt brengen' van batterijen en accu’s (artikel 1.2.1.§4, 6° van het VLAREMA):

• het leveren of ter beschikking stellen, al dan niet tegen betaling, aan een derde, met inbegrip van invoer in het douanegebied.

De producent/invoerder heeft 2 mogelijkheden om te voldoen aan zijn verplichtingen: aansluiten bij een collectief systeem of een individueel aanvaardingsplichtplan opstellen.

In geval van een collectief systeem staat een beheersorganisme in voor de praktische uitvoering van de aanvaardingsplicht. Het beheersorganisme kan alle taken van de aanvaardingsplicht overnemen of enkel administratieve taken. Het collectieve systeem wordt gefinancierd aan de hand van verschillende soorten bijdrages of lidgelden, die door de producent aan het beheersorganisme worden betaald bij het op de markt brengen van een batterij. Afhankelijk van het type bijdrage neemt het beheersorganisme bepaalde taken van de producent over.

Voor de uitvoering van de aanvaardingsplicht batterijen zijn er 2 beheersorganismen:

• Bebat werd opgericht door de producenten en invoerders van batterijen en accu's, en is beheersorganisme voor alle afgedankte batterijen en accu's (inclusief batterijen voor de aandrijving van HEV). Op de website van Bebat kan u steeds een actueel overzicht vinden van de milieu- en administratieve bijdragen.
• Febelauto werd opgericht door verschillende beroepsfederaties die actief zijn in de autosector, en is beheersorganisme voor batterijen voor de aandrijving van hybride, plug-in hybride en elektrische (met inbegrip van brandstofcel) personenauto’s en lichte bestelwagens van categorie N1 en M1 en bromfietsen en motorfietsen van categorie L, en die meer dan 20 kg wegen en een voltage hebben hoger dan 60 Volt DC.

Indien de producent/invoerder een individueel systeem voor het beheer van afgedankte batterijen wil opzetten, moet een individueel aanvaardingsplichtsplan ter goedkeuring aan de OVAM voorgelegd worden. In dit plan moet worden beschreven hoe de producent/invoerder individueel aan de aanvaardingsplicht voldoet. Concreet betekent dit dat de producent/invoerder dient in te staan voor o.a. sensibilisering, inzameling en recycling van de batterijen die door het bedrijf op de markt worden gebracht en dat hierover jaarlijks dient gerapporteerd te worden aan de OVAM. Deze rapportage dient éénmaal gedurende de looptijd van het plan gevalideerd te worden door een externe keuringsinstelling. De recyclagepercentages moeten berekend worden volgens de methode bepaald in de Europese Verordening 493/2012.
 

Transport 

Uiteraard moeten transporten van afgedankte batterijen voldoen aan de wetgeving met betrekking tot het vervoer van afvalstoffen:

• Tijdens elk (binnenlands) transport van afgedankte batterijen moet een volledig ingevuld identificatieformulier aanwezig zijn. Zowel de afvalstoffenproducent, als de inzamelaar, afvalstoffenhandelaar of -makelaar bewaren het originele, volledig ingevulde identificatieformulier gedurende een periode van minimaal 5 jaar. Deze verzameling van identificatieformulieren maakt deel uit van het afvalstoffenregister.
• Grensoverschrijdend transport van afgedankte batterijen moet gebeuren in overeenstemming met de Europese verordening 1013/2006. Volgens deze verordening worden afgedankte batterijen ingedeeld onder de volgende codes:
• A1160: oude loodbatterijen, intact of in stukken.
• A1170: ongesorteerde lege batterijen, uitzondering van mengsels van uitsluitend in lijst B genoemde batterijen. Lege batterijen die niet op lijst B voorkomen en die in bijlage I genoemde bestanddelen in zodanige hoeveelheden bevatten dat ze gevaarlijk worden.
• B1090: oude accu's die aan bepaalde specificaties voldoen, met uitzondering van lood-, cadmium- en kwikbatterijen.

Dit betekent dat een vooraf goedgekeurde kennisgeving vereist is voor de grensoverschrijdende overbrenging van lood-, cadmium- en kwikhoudende batterijen alsook voor ongesorteerde mengsels waarin deze batterijen aanwezig kunnen zijn. Voor de grensoverschrijdende overbrenging van afvalstoffen van de B-lijst (vb. code B1090) die bestemd zijn voor nuttige toepassing, geldt de algemene informatieverplichting volgens artikel 18 van de Verordening 1013/2006.

Voor uitvoer van afvalstoffen van de A-lijst (A1160 en A1170) naar niet-OESO landen geldt er een exportverbod. Voor de uitvoer van afvalstoffen van de B-lijst voor nuttige toepassing gelden de verordeningen: 1418/2007/EG, 740/2008, 967/2009/EG en 837/2010/EG. Voor het bepalen van de juiste procedure neemt u best contact op met de OVAM. Algemene informatie over de grensoverschrijdende overbrenging van afvalstoffen vindt u op de OVAM website.
 

Controlebevoegdheid van de OVAM

De OVAM is de bevoegde instantie voor controle op de aanvaardingsplicht. De toezichthouders van de OVAM hebben het recht op o.a. toegang, inzage/kopie van zakelijke gegevens en het doen van vaststellingen. De toezichtrechten van de toezichthouders zijn opgenomen in het decreet algemene bepalingen milieubeleid van 5 april 1995 (Titel XVI, hoofdstuk III, artikel 16.3.10) en zijn uitvoeringsbesluit.

Als er overtredingen worden vastgesteld kan er een verslag van vaststelling (VVV) of een proces verbaal (PV) worden opgesteld.
 

Mogen bedrijven afgedankte batterijen ter beschikking stellen van scholen?

Neen. Zoals bepaald in de wetgeving mogen scholen enkel batterijen van huishoudelijk gebruik inzamelen. Scholen zijn dus geen reglementaire bestemming voor afgedankte batterijen afkomstig van bedrijven. Als bedrijf moet u bovendien kunnen aantonen dat u zich op een correcte manier heeft ontdaan van uw afgedankte batterijen op basis van een attest. Dit attest kan alleen verkregen worden als de afgedankte batterijen op de locatie van het bedrijf worden opgehaald door een registreerde inzamelaar, handelaar of makelaar, en worden afgevoerd naar een vergunde verwerker.