Wegwerpluiers

Wegwerpluiers vormen een significant gedeelte van het restafval. OVAM heeft voorwaarden opgesteld voor een veilige luierrecyclage.

75 kton luiers en incontinentiemateriaal in restafval per jaar

Uit de sorteeranalyse van OVAM blijkt dat de gemiddelde Vlaming per jaar bijna 9 kg wegwerpluiers en -incontinentiemateriaal voor baby’s en volwassenen in het huisvuil gooit (Bron: Sorteeranalyse huisvuil 2019-2021). Daarbij komt dat het restafval van zorginstellingen in rolcontainers voor 11% en in ondergrondse containers voor 44% uit wegpwerpluiers en -incontinentiemateriaal bestaat. (Bron: Sorteeranalyse bedrijfsrestafval 2021)

Uit een studie die RDC en Thingit uitvoerden in opdracht van OVAM in 2021 werd geschat dat het wegwerpluier- en incontinentieafval per jaar zo’n 75 kton is. Dit komt van 40kton per jaar aan wegwerpbabyluierafval van huishoudens, kinderdagverblijven en onthaalhouders en 35 kton per jaar aan wegwerpincontinentieluiers van huishoudens en woonzorgcentra.

Voorwaarden voor veilige luierrecyclage

Hoewel het gebruik van wasbare luiers in de meeste gevallen duurzamer en zelfs goedkoper is, verwacht OVAM dat de hoeveelheid wegwerpluier- en incontinentiemateriaal de komende jaren nog steeds aanzienlijk zal blijven. Om de verwerking hiervan te verduurzamen is het dus noodzakelijk om in te zetten op hoogwaardige recyclage. Gebruikt wegwerpluier- en incontinentiemateriaal heeft echter specifieke risico’s, nl. geneesmiddelen- en hormoonresten en pathogenen. Daarom heeft OVAM samen met VITO voorwaarden opgesteld voor recyclage van wegwerpluiers en -incontinentiemateriaal, zie VLAREMA 5.2.15. Deze voorwaarden hebben onder andere betrekking op:

de toegelaten bronnen: o.a. geen wegwerpluiers en -incontinentiemateriaal van ziekenhuizen;
de inzamelwijze: o.a. visuele controle moet mogelijk zijn;
het recyclageproces: moet voldoen aan eisen van sterilisatieproces vermeld in CMA/4/B;
de uitgaande stromen: o.a. grenswaarden voor geneesmiddelen en hormonen, zie bijlage 5.2.15.A en afwezigheid van pathogenen, zie bijlage 5.2.15.B, tenzij de uitgaande stromen afgevoerd worden voor specifieke verwerkingen. Analyse moet gebeuren volgens de procedure in CMA/3/M.

Uitgebreide producentenverantwoordelijkheid (UPV) voor wegwerpluiers

Een UPV in de vorm van een aanvaardingsplicht zou ervoor zorgen dat meer wegwerpluiers en -incontinentiemateriaal gerecycleerd wordt in plaats van naar verbranding te gaan. Dit zou kunnen door het voeren van preventie en sensibilisering, steunen van onderzoek, uitbouwen van een inzamelnetwerk en het afvoeren naar recyclage. Voorlopig werkt OVAM niet aan een aanvaardingsplicht omdat er nog vraagtekens zijn bij de maturiteit van de recyclagetechnologie. Daarom heeft OVAM in het lokaal materialenplan 2023-2030 actie 23 als volgt geformuleerd: “Als er een effectieve recyclagemogelijkheid operationeel is met grotere maatschappelijke baten dan kosten, dan komt er deze planperiode een aanvaardingsplicht voor luiers, zodat een afvoer naar recyclage van 80% van de luiers tegen 2030 kan bereikt worden.”

Een belangrijke kanttekening voor het realiseren van deze actie is dat een UPV in de vorm van een aanvaardingsplicht in de drie Gewesten moet ingevoerd worden aangezien dit interregionaal wordt opgezet. OVAM is dus hiervoor afhankelijk van de tijdslijn van de andere Gewesten.