Digitaal statiegeld

Tijdens de legislatuur 2020-2025 werd de mogelijkheid van een systeem voor digitaal statiegeld geëvalueerd; dit in opvolging van een beslissing van de Vlaamse regering op 23 december 2022 om in 2025 een statiegeldsysteem in Vlaanderen/België te introduceren. Daarbij werd op het terrein nagegaan of het digitale statiegeldsysteem kon voldoen aan de voorwaarden uit de conceptnota Vlaamse regering inzake de invoering van een statiegeldsysteem in Vlaanderen.

Het project werd uitgevoerd onder toezicht van een stuurgroep, bestaande uit Comeos, Fevia, Fost Plus, de VVSG, de Interregionale Verpakkingscommissie, het kabinet van Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir en de OVAM, en werd door deze laatste voorgezeten.

14 organisaties reageerden op een projectoproep/marktbevraging van de OVAM om pilootprojecten op te zetten. Het doel van deze pilootprojecten was om op het terrein (aspecten van) een digitaal statiegeldsysteem uit te testen. Dit houdt o.m. in:

De technisch operationele aspecten (o.a. aanbrengen QR-code, inscannen en betalingsmodaliteiten)
Het gebruiksgemak voor alle burgers op vlak van inzameling zowel thuis als out of home
Oplossingen voorzien voor moeilijke contexten (bv. personen zonder smartphone, omgevingen zonder wifi, buitenlanders, toeristen…).

Drie voorstellen (Unbox, Twintag/Verhaert/Cegeka en DDRS Alliance) werden door de stuurgroep verder meegenomen in het traject. Zij kregen de kans om hun voorstel voor digitaal statiegeld uitgebreid te testen in een gesloten, halfopen en open testomgeving. De bedoeling was om de verschillende componenten in realistische omstandigheden en met steeds meer variabelen te toetsen. De impact op het zwerfvuil was één van de voornaamste onderzoeksvragen in het hele traject.

De pilootprojecten moesten worden opgestart, afgerond en geëvalueerd in de loop van 2023. Uiteindelijk legden enkel Unbox en Twintag/Verhaert/Cegeka een concreet en werkbaar voorstel voor.

De pilootprojecten werden na afronding beoordeeld worden op basis van volgende criteria:

Doeltreffendheid: Effectieve vermindering van de éénmalige drankverpakkingen in het zwerfvuil en een versterking van de selectieve inzameling thuis en out of home,
Toegankelijkheid: Gebruiksvriendelijke toegang tot het systeem voor iedereen, in alle omstandigheden (bv. ook out of home, regio met veel toeristen,…),
Nodige garanties rond de fraudegevoeligheid,
Conformiteit met de privacyregels,
Operationele toepasbaarheid.

De finale evaluatie moest de Vlaamse regering toelaten om een onderbouwde beslissing te nemen, in samenspraak met de andere gewesten. In Wallonië liep een studie besteld door minister Tellier over de verschillende mogelijke scenario’s voor statiegeld. Ook daar werden, in overleg met kabinet, specifieke pilootprojecten georganiseerd die beantwoorden aan de bezorgheden en aandachtspunten in het Waalse Gewest.