Evaluatietool metaalverontreinigingen Noorderkempen

De bodem in het Vlaamse en Nederlandse gebied van de Kempen is diffuus verontreinigd door de uitstoot van zink en cadmium van non-ferro industrieën. Deze verontreiniging is ook geconcentreerd aanwezig als lijnbronnen omdat er veel landelijke zinkassenwegen zijn aangelegd. Ook zijn er in de regio een aantal hot spots met metallurgische industriële activiteiten zoals in Balen, Overpelt en op de voormalige site in Maatheide.

Vanuit de zandige bodem en zinkassenwegen logen de metalen uit naar het ondiepe grondwater en verspreidt de verontreiniging zich via het grondwater langzaam naar het diepere grondwater en drainerende oppervlaktewateren. 

Het gevolg van de blijvende aanwezigheid van een verontreiniging met zware metalen in de Kempen is dat er her en der een verontreiniging met zware metalen kan aangetroffen worden tijdens een bodemonderzoek. Het is daarbij niet steeds duidelijk in hoeverre de aangetroffen verontreiniging veroorzaakt wordt door de huidige of voormalige activiteiten op het terrein zelf of een gevolg is van de activiteiten van de historische non-ferro industrie in de regio. Vaak wordt in de omgeving van de voormalige smelters in de Kempen (9 km-zone) verhoogde concentraties aan zware metalen systematisch toegeschreven aan de historische non-ferro industrie in de regio.

OVAM heeft in samenwerking met VITO een webgebaseerde evaluatietool ontwikkeld die de erkend bodemsaneringsdeskundige moet toelaten na te gaan of deze aanname al dan niet gegrond is. Dan wel dat er perceelsgebonden activiteiten zijn die mogelijk resulteerden in een bodem- en/of grondwaterverontreiniging aan zware metalen.

In deze tool voor metaalverontreiniging in de “wijdere omgeving” van Balen-Overpelt zijn volgende parameters opgenomen: arseen (As), cadmium (Cd), Lood (Pb) en Zink (Zn). Dit zijn de parameters die de verontreiniging ten gevolge van de zinkproductie in het verleden typeren.
Een statistische evaluatie wordt uitgevoerd voor elke dataset (bodem en grondwater) waarbij de meetwaarden uit het recente onderzoek vergeleken worden met:

(a) de referentieconcentraties op basis van concentratiekaarten uit 2009/2010 en

(b) de referentieconcentraties op basis van de beschikbare metingen in de Mistral-databank

Het resultaat wordt telkens samengevat in een boxplot voorstelling.

Het is een toegankelijke tool die zeer eenvoudig is in gebruik. 
De gegevens worden door middel van drag en drop ingeladen in de tool via het XML-formaat voor de gegevensuitwisseling van opdrachten dat gehanteerd wordt door OVAM voor digitale datasets. 

Het is de bedoeling dat deze tool enkel gebruikt wordt door erkende bodemsaneringsdeskundigen. De erkende bodemsaneringsdeskundige kan op basis van deze statistische analyse oordelen of de verontreiniging met de eerder genoemde zware metalen gerelateerd is aan de regionale zware metalen verontreiniging in de Noorderkempen, dan wel gerelateerd is aan een site specifieke bron.

Voor de bodemsaneringsdeskundigen die dit nog niet gedaan hebben: om toegang te krijgen tot de tool kan u zich registreren via het onlineformulier: https://forms.gle/BMp2zVmFCRhREUpw5. De aanvraag code hierbij is 062023. Bij het aanvragen van een account dient u te verklaren op eer dat u werkt voor een erkende bodemsaneringsdeskundige.

Nadat u een account heeft verkregen kan u de tool gebruiken.