Herontwikkeling van verontreinigde terreinen

Asbestsanering Blaasveldbroek

De Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) en het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) starten begin juli 2025 met de sanering van asbest in natuurgebied Blaasveldbroek in Mechelen en Willebroek. De site werd eerder gesaneerd, maar nadat de natuur er 30 jaar lang haar gang kon gaan, is er opnieuw asbest bloot komen te liggen. Daarom start een nieuwe bodemsanering met een integrale aanpak om het asbest op een veilige en duurzame manier te bergen.


Historiek 

In de 20ste eeuw werd in de zuidoostelijke zone van het Blaasveldbroek asbestafval gebruikt om paden en oevers te verhogen. Zo waren de vijvers toegankelijker voor de vissers. Tot 1970 werd in totaal 2,5 km aan paden en dijken aangelegd met grote hoeveelheden asbestmateriaal. 
 
In 1995 en 1996 liet de OVAM een eerste sanering uitvoeren. Intussen zijn de asbestpaden en -dijken in het ontoegankelijke gebied begroeid met bomen en struiken. Deze bomen wortelen oppervlakkig in het asbestmateriaal, waardoor ze makkelijk omvallen bij stormweer. Hierdoor komt het afgedekte asbestafval opnieuw bloot te liggen. Dit verhindert de verdere ontwikkeling van het natuurgebied en vormt een risico bij het natuurbeheer door ANB. 
Responsive Image
Responsive Image
Omdat het over een uitgestrekt gebied gaat met een groot volume asbest én omdat er veel recreanten in de buurt komen, is een integrale aanpak nodig. De nieuwe bodemsanering moet het asbest op een veilige en duurzame manier bergen, waarbij we rekening houden met de functies van het gebied (natuur, recreatie).

Wat houden de werken in? 

Responsive Image
  • Om de werken te kunnen uitvoeren, worden de bomen en struiken op de asbestdijken verwijderd. 
  • Het asbest wordt ofwel afgedekt ofwel afgegraven en binnen het gebied veilig geborgen, onder water in een bestaande vijver. Het afdekken gebeurt met erosiematten uit steenasfalt en propere grond. Naast het natuurgebied is een zone ingericht om de propere grond tijdelijk te stockeren.
  • Na afgraving of afdekking krijgen de oevers een minder steil en ecologischer profiel, zodat er naast de open plassen ook brede, natte rietkragen kunnen ontstaan.
  • Om de afdekking van de oevers te beschermen, maar ook voor meer waterberging in het algemeen, wordt het waterpeil van de vijvers verhoogd. Om ervoor te zorgen dat er meer water in het gebied wordt opgehouden, worden de nodige constructies (bv. een kleine stuw) aangelegd.

De volledige werken nemen een jaar in beslag: van begin juli 2025 tot de zomer van 2026. In een eerste fase start de aannemer met de werfinrichting en ontbossingswerken. De eigenlijke saneringsfase start in de loop van augustus. 

Herbebossing 

Om de afdek van het asbest niet te beschadigen, zoals dat in het verleden wel het geval was, is begroeiing van deze dijken met struiken en bomen niet meer mogelijk. Het bos dat nu wordt gekapt werd gecompenseerd in een park- en natuurgebied in Vilvoorde. De oevers van de vijvers in de zone van de sanering worden ingericht als rietmoeras. 

Veiligheid primeert bij de uitvoering van de werken 

Door luchtmetingen uit te voeren ter hoogte van de werken en in de omgeving, gaan we na of er ondanks de maatregelen toch geen verspreiding plaatsvindt. De personen die het asbest zullen verwijderen, zullen ook de nodige beschermingsmiddelen dragen. De werken gebeuren ook onder toezicht van een veiligheidscoördinator.

Hoewel we het asbestafval zullen afdekken en de risico’s van het asbest dus wegnemen, blijft deze zone ook na de werken afgesloten voor het publiek. Zo blijft de afdekking intact en dit komt ook de rust en de ontwikkeling van de natuur ten goede. 

Met deze sanering werken de OVAM en ANB samen aan een veilige en ecologische toekomst voor Blaasveldbroek.

Veelgestelde vragen 

Hoe kunnen jullie er zeker van zijn dat het asbest dit keer wel definitief geborgen blijft?

De saneringswerken werden eind jaren ‘90 uitgevoerd volgens de kennis en technieken op dat moment. Nu bleken deze oplossingen niet meer voldoende om de kans op verspreiding van het asbest volledig weg te nemen.

Door de omvang van het gebied en omdat het er zeer nat is, was het verwijderen van spontaan ontstane vegetatie op de dijken vaak zeer moeilijk. Hierdoor begon het gebied spontaan te bebossen. Werken met machines voor het verwijderen van bomen in het gebied is ook maar beperkt mogelijk. De aanwezigheid van asbest en de kwetsbaarheid van de afdekking gaf beperkingen voor het beheer van het gebied.

Bomen die op de asbestdijken groeien wortelen oppervlakkig in het asbesthoudend materiaal. Omdat ze maar oppervlakkig kunnen wortelen, vallen ze gemakkelijk om als ze groter worden. De bomen beschadigen dus het afdekmateriaal en kunnen het asbest blootleggen.

Bij de nieuwe saneringswerken wordt ervoor gezorgd dat er geen bomen meer kunnen groeien op dijken. 

Bij de vorige werken gingen de asfaltmatten, als afdekking van de asbesthoudende dijken, maar beperkt verder onder de waterlijn. Als het waterpeil zakte, kon asbesthoudend materiaal in de dijken droog komen te liggen en opwaaien. Het waterpeil op een constante hoogte houden in het gebied om de afdekking van het asbest in de dijken volledig onder water te houden, bleek moeilijk realiseerbaar. 

Daarom worden bij de nieuwe saneringswerken de asfaltmatten die de dijken bedekken dieper onder de watertafel gelegd. En er worden nieuwe constructies geplaatst die er moeten voor zorgen dat het waterpeil in het gebied standaard wat hoger komt (onder meer een kleine stuw). Zo blijft de afwerking van de afdekking onder water.

Sommige dijken worden niet afgedekt, maar volledig weggegraven. Het vrijgekomen asbesthoudend materiaal wordt opgeborgen in een vijver, onder meerdere beschermlagen:
op het asbestmateriaal komt 

  • een egalisatielaag van zand; 
  • een stevig geogrid; 
  • minstens 30 cm zand om het risico volledig weg te nemen.

Deze afdeklaag wordt in werkelijkheid nog dikker, omdat voor de ontwikkeling tot rietland de vijver wat minder diep dan nu moet zijn. Er zal steeds 30 cm water boven het zand staan. 

Deze opbouw zorgt ervoor dat het asbest volledig is ingesloten en niet meer bereikbaar is voor mens of dier. Er is ook geen gevaar voor het  vijverwater of grondwater omdat asbest niet uitloogt.

Dit deel van het gebied was reeds al ontoegankelijk en zal dat ook blijven na de werken. Dit komt de rust en ontwikkeling van de natuur ten goede. Het gebied blijft onder toezicht via een natuurbeheerplan.

Kan ik veilig wandelen en fietsen tijdens de saneringswerken?

Ja, maar sommige paden kunnen tijdelijk afgesloten zijn. Waar mogelijk worden omleidingen voorzien. Er kan vooraf niet gezegd worden wanneer deze precies afgesloten zijn. Dit hangt af van de vooruitgang van de werken door de aannemer.

De omleiding zal tijdig worden doorgegeven worden aan wandelknooppunten.be
Zo kan u vooraf kijken hoe u kan wandelen of fietsen. De omleiding zal ook ter plaatse aangegeven worden. 

De aannemer neemt maatregelen om verspreiding van asbest te voorkomen, zoals stofbestrijding en luchtmetingen. De luchtkwaliteit wordt continu gemonitord, ook buiten de werfzone.
 

Ik heb de afgelopen jaren gewandeld/gefietst in Blaasveldbroek, was dat toen een risico voor mijn gezondheid?

Neen. De wandelpaden werden eind jaren ’90 al afgedekt. De zones met het meeste asbest werden afgesloten voor het publiek. Zolang men op de paden bleef, was er geen risico.

Ik heb de afgelopen jaren gewandeld met mijn hond in Blaasveldbroek, was dat toen een risico voor mijn hond?

Neen. Ook voor honden was er geen risico zolang men op de paden bleef. De afdekking van de paden was voldoende.

Wordt er nieuw groen aangeplant waar bomen en struiken worden verwijderd?

De afdekking van de dijken met steenasfaltmatten laat de groei van bomen niet meer toe. Bomen met diepe wortels zouden ook de afdekking kunnen beschadigen.
De sanering is afgestemd op een natuurherinrichtingsplan. Door een minder steile afwerking van de oevers zal een meer natuurlijk rietland ontstaan. Waar nodig zal er riet aangeplant worden om de ontwikkeling ervan te versnellen.

De compensatie met bomen zal gebeuren in een park- en natuurgebied in Vilvoorde. In Blaasveldbroek wordt de gesaneerde zone ontwikkeld tot rietland. De rest van Blaasveldbroek blijft bos. 
 

Heeft deze sanering gevolgen voor sportdomein Hazewinkel?

Nee, de activiteiten aan Hazewinkel kunnen gewoon doorgaan.

Er wordt geen risico vanwege de werken met asbest verwacht, maar  we zullen geregeld luchtmetingen uitvoeren worden ter hoogte van Hazewinkel.

De inrit naar de werfzone bevindt zich wel aan de parking van de Beenhouwe
rsstraat. In die zin zal het aan de parking en toegangswegen wel soms drukker zijn, vanwege het werfgebonden verkeer. Een duidelijke signalisatie en afscheiding moet ervoor zorgen dat de hinder beperkt is.  
 

Bodembeheer