Grondstoffen in/als bouwstof

Volgens de definitie van Vlarema is een bouwstof “een materiaal dat, naargelang de toepassing en voor zover beschikbaar, voldoet aan bouwtechnische geharmoniseerde Europese normen of standaarden, standaardbestekken, voorschriften van de Vlaamse overheid, gestandaardiseerde bouwtechnische specificaties of andere bouwtechnische voorschriften”.

Om materialen die afkomstig zijn van de verwerking van afvalstoffen te kunnen gebruiken als een bouwstof, moeten die voldoen aan enkele voorwaarden van het Materialendecreet en het Vlarema. Pas dan verkrijgt de afvalstof het statuut van ‘grondstof’. Ze kunnen dan dienen als een bouwstof of bij de productie van nieuwe materialen. Zie catalogus van secundaire en gerecycleerde granulaten.

Om afval opnieuw als een bouwstof in te zetten is een grondstofverklaring nodig. Een grondstofverklaring buigt zich over de kwaliteit en samenstelling van een grondstof (bouwafval) en legt voorwaarden voor hun gebruik op. Een dergelijke verklaring geldt voor een specifiek materiaal, van een specifieke producent. De grondstofverklaring legt voorwaarden op waaraan de grondstof moet voldoen (samenstelling en kwaliteit), alsook voorwaarden voor het gebruik van de grondstof. 

Voorwaarden voor samenstelling en kwaliteit van de grondstof

Om als bouwstof te kunnen worden gebruikt, moet de grondstof eerst en vooral voldoen aan de definitie van ‘bouwstof’ van het Vlarema. Een bouwstof is een materiaal dat, naargelang de toepassing en voor zover beschikbaar, voldoet aan bouwtechnische geharmoniseerde Europese normen of standaarden, standaardbestekken, voorschriften van de Vlaamse overheid, gestandaardiseerde bouwtechnische specificaties of andere bouwtechnische voorschriften.

Wat de kwaliteit van de grondstof betreft, worden deze afgetoest aan de voorwaarden in de Vlarema. Dat betekent dat de grondstof moet voldoen aan de milieu-hygiënische vereisten opgelegd in de grondstofverklaring (normering van Vlarema en richtwaarden voor niet-genormeerde parameters). Een kwaliteitsborgingsysteem kan de kwaliteit en conformiteit van de grondstof garanderen. Voor bouwstoffen is er een certificatie volgens het eenheidsreglement voor bouwstoffen. Dit geeft voor deze bouwstoffen gelijkwaardige garanties als het EHR voor gerecycleerde granulaten. 

Een grondstofverklaring doet op zich geen uitspraak over de mogelijke afzetmarkt en de technische voorschriften, wetgeving en normen relevant voor het gebruik. Maar uiteraard moet de aanvrager bij zijn aanvraag voor grondstofverklaring wel aantonen dat het materiaal voldoet aan de definitie van bouwstof, artikel 36 van het Materialendecreet en de gebruiksvoorwaarden van onderafdeling 5.3.3 van Vlarema.
Art. 36 van het materialendecreet  :
Afvalstoffen worden niet langer als afvalstoffen beschouwd als ze een behandeling voor recyclage of andere nuttige toepassing hebben ondergaan en ze voldoen aan al de volgende voorwaarden:

1. de stof of het voorwerp is bestemd om te worden gebruikt voor specifieke doelen;

2. er is een markt voor of vraag naar de stof of het voorwerp;

3. de stof of het voorwerp voldoet aan de technische voorschriften voor de specifieke doelen, vermeld in punt 1°, en aan de voor producten geldende wetgeving en normen;

4. het gebruik van de stof of het voorwerp heeft over het geheel genomen geen ongunstige effecten op het milieu of de menselijke gezondheid.

Voorwaarden voor het gebruik van de grondstof

De grondstofverklaring bevat naast de voorwaarden voor de milieu-hygiënische kwaliteit van de grondstof ook voorwaarden voor het gebruik van de grondstof. Specifiek voor het gebruik als bouwstof zal er in de grondstofverklaring steeds een verwijzing worden opgenomen naar de criteria vermeld in onderafdeling 5.3.3 van Vlarema.
Daarnaast kunnen er in de grondstofverklaring bijkomende voorwaarden worden opgelegd die betrekking kunnen hebben op “de herkomst van het materiaal, de manier waarop het is ingezameld, geproduceerd of verwerkt, de aard en samenstelling van het materiaal, de grenswaarden voor verontreinigende stoffen, de toegelaten toepassing, de toegelaten wijze van aanwending en de aanwezigheid van een kwaliteitsborgingssysteem. (art. 2.4.1.2 Vlarema)”

Voorbeelden van voorwaarden voor het gebruik die kunnen opgelegd worden in de grondstofverklaring zijn

• gebruik in een bepaalde receptuur (bv mengsel met minimaal percentage bindmiddel of in een toepassing met minimale druksterkte) of het beperken van het gebruik tot een specifieke toepassing,

• het gebruik in een geïnventariseerd werk.

Het is belangrijk dat de voorwaarden van de grondstofverklaring worden nageleefd. Zoniet, vormt dit een onmiddelijkjrisico voor mens en milieu en kan dit ook in een tweede leven de recyclage hypothekeren.
De houder van de grondstofverklaring moet aangeven hoe hij de gebruiker op de hoogte brengt van opgelegde gebruiksvoorwaarden en hoe de naleving van de opgelegde gebruiksvoorwaarden zal gegarandeerd worden.
De OVAM zal bekijken op welke manier de naleving van de opgelegde gebruiksvoorwaarden beter kan worden afgedwongen en of de regelgeving hieraan aangepast moet worden.

Gebruiksvoorwaarden voor bouwstoffen

Grondstoffen waarvoor er in de grondstofverklaring een kwaliteitsborgingsysteem (KBS) met een certificatie volgens het EHR bouwstof is opgelegd, zijn aan dezelfde regels onderworpen als het EHR gerecycleerde granulaten. Ook daar moet elke vracht vergezeld zijn van een afleveringsbon.
In de grondstofverklaring kunnen er specifieke gebruiksvoorwaarden opgelegd worden.