Voedselverlies controleren
Dit is de eetbare fractie van de voedselreststromen.
Ook valorisatie van de eetbare fractie (composteren/diervoeding) is voedselverlies.
Een deel van het voedselverlies, bv van supermarkten, krijgt al een nuttige bestemming (composteren/diervoeding). Een deel belandt nog in het restafval.
Voedselverlies bij huishoudens is niet het gevolg van één enkele actie, maar ontstaat tijdens een opeenvolging van huishoudpraktijken. Voedselverlies voorkomen is daardoor een erg complexe uitdaging.
Meer info over beleid, cijfers en monitoring voedselverlies en preventie.
Het onderzoek 'Voedselverlies en consumentengedrag bij Vlaamse huishoudens' van het departement Omgeving van de Vlaamse overheid bracht via een dagboekstudie, online enquête en reëel aankoopgedrag het voedselverlies van Vlaamse huishoudens en haar oorzaken in kaart.
Gemiddeld wordt 37 kg voedsel per jaar per inwoner niet opgegeten. Koffie en thee, brood en banket en fruit vormen de top drie. Samen gooien Vlaamse huishoudens jaarlijks zo’n 240.000 ton voedsel weg.
De voedselreststroom en het voedselverlies in het restafval zijn in Vlaanderen relatief laag in vergelijking met het Europees gemiddelde. De Vlaming houdt het voedselafval dus meer apart, ofwel voor gft-inzameling, voor thuiscomposteren of het voederen aan (huis)dieren. Op die manier worden Vlaamse voedselreststromen al meer gevaloriseerd dan in andere Europese landen.
Uit ander onderzoek blijkt dat de Vlaamse huishoudens naar schatting ongeveer 15% organisch keukenafval (voedselreststromen) bevat. Dit komt overeen met ongeveer 17 kg per persoon per jaar. Hiervan is 9,5 kg per inwoner onvermijdelijk afval zoals koffiedrab, schillen... De overige 7,4 kg per persoon had vermeden kunnen worden.
Cijfers in beeld: De infografiek visualiseert de resultaten van de bevraging en het onderzoek.
Het onderzoek behandelt de verschillende factoren die voedselverlies beïnvloeden.
De bevraagde topics waarvan de resultaten terug te vinden zijn in het onderzoek en de infografiek:
- Gebruik van boodschappenlijstjes
- Koopgedrag
- Inschatting van de hoeveelheden voor de voedselbereiding
- Gebruik van restjes
Attitude, sociale norm en motivatie zijn andere belangrijke factoren om voedselverlies terug te dringen en gedragsverandering in gang te zetten.
Ga ermee aan de slag op school / in uw vereniging
- Als consument heeft u invloed door samen uw belangen en wensen voor een duurzaam aanbod kenbaar te maken zodat de producent en retail er kunnen op inspelen.
- Voorkomen kan ook door bewuster en anders aan te kopen en aan de slag te gaan met voedselrestjes.
Voedselverlies vermijden op school en thuis
Als consument kunt u verlies en verspilling vermijden in het hele huishouden en in uw vrije tijd.
Dit begint bij de aankoop, het bewaren en klaarmaken en hoe je omgaat met restjes en overschotten.
Dit leer je best aan van jongs-af-aan zowel op school, thuis als in de leefomgeving en wereld van de jongeren.
Met deze 8 tips kunt u op school, in de klas en thuis aan de slag.
Voedselverlies vermijden lokaal en sociaal
Ook in uw eigen leefomgeving en regio zijn er heel wat initiatieven en oplossingen om voedselverlies te vermijden. Dit kan u zeker inspireren om taken, opdrachten en acties te organiseren op school en in de klas.
Zowel professionelen zoals horeca en distributie maar ook verenigingen en sociale economie zetten zich in om voedselverlies te beperken en te vermijden. De koepels en vakorganisaties trekken mee aan de kar en informeren en inspireren hun leden.
Sociaal aan de slag:
De sociale initiatieven zorgen voor gezonde voeding voor kansarmen en geven vrijwilligers en vaste krachten een zinvolle job. Dit gaat om voeding uit warenhuizen die niet meer verkoopbaar is maar wel nog consumeerbaar. Mits zich te houden aan regels en normen van voedselveiligheid kunnen overschotten een milieuvriendelijke en sociale bestemming krijgen.
Dit zijn een aantal sociale initiatieven:
- Sociale kruideniers: verkopen levensmiddelen aan lage prijzen voor kansarmen, geschonken door de distributie en producenten.
- De schenkingsbeurs: online platform om vraag en aanbod voor voeding samen te brengen met een sociaal oogmerk.
- Sociale restaurants: maken vaak deel uit van maatwerkbedrijven en sociale organisaties. Ze bereiden maaltijden met verse producten en ook overschotten uit distributie onder de marktprijzen. Dit is een initiatief voor armoedebestrijding en sociale cohesie waarbij voedselverlies vermeden wordt.
- Foodsavers zijn organisaties en medewerkers die sociaal aan de slag gaan met voedseloverschotten of nevenstromen. Een foodsaver is een professioneel werkende organisatie die voedseloverschotten een nieuw leven geeft en sociale tewerkstelling en maatschappelijke integratie nastreeft.
Lokaal aan de slag:
In de Horeca, productie, distributie en verkoop werken ze ook aan het vermijden van voedselverlies. De vakorganisaties, lokale besturen en verenigingen en handelaren inspireren en informeren hun leden en klanten met tips, tools en acties.
- No food to waste: Horeca initiatieven met inspiratie voor schoolmaaltijden
- Dossier Restorestjes – voedselverlies vermijden op restaurant
- ToGoodtoGO: initiatief om overschotten uit horeca en voedingswinkels aan kleine prijsjes te verkopen op het einde van de dag.
- Foodwaste battle op lokaal niveau
- Groenten en fruit met foutjes verspillen we niet
MOS – duurzame scholen, straffe scholen en voedselverlies
MOS – duurzame scholen, straffe scholen ondersteunt en inspireert scholen in Vlaanderen voor alle thema’s in verband met duurzame ontwikkeling.
Meten is weten
Bestudeer de vragen en resultaten van de onderzoeken
- Ga hiermee aan de slag op lokaal niveau en op school, je leefomgeving, thuis,…
- Meet en onderzoek de situatie op school, thuis, vrije tijd, in een vereniging
- Evalueer en zoek verbeterpunten, nieuwe oplossingen
- Zoek goede voorbeelden en deel ze
- Vraag engagement en volg het op
- Breng de nieuwe situatie in kaart en communiceer hierover
Voorbeeldrol
- Geef zelf het goede voorbeeld als lesgever, docent, leerkracht en consument en pak ermee uit
- Werk als schoolbestuur zelf een duurzaam beleid uit rond voeding en voedselresten
- Spreek je vereniging, je club…hierover aan
- Lokale besturen hebben ook een voorbeeldrol op te nemen: informeer en onderzoek
Goede voorbeelden en praktijk
Motivatie en gedrag zullen gemakkelijker bijgestuurd worden aan de hand van voorbeelden uit de praktijk, zowel goede als slechte.
- Zoek lokale initiatieven en wie de organisatoren en partners zijn, zowel non profit als profit
- Interview de lokale initiatieven. Wat zijn knelpunten? Hoe kunnen we als klas / school ze helpen?
- Zoek beroepen en bedrijven die actief zijn in voeding, voedselafval en productie
- Zoek mogelijkheden met aan te leren leerstof, attitudes en competenties
Onderzoeksvragen voor de klas en school
- Hoe kun je als klas/school een bijdrage leveren?
- Hoe is het toepasbaar in het schoolbeleid?
- Welk engagement neemt je schooldirectie hierin?
- Welke actie is mogelijk met een scholengroep of meerdere scholen?
- Wat is vermijdbaar en wat niet?
- Wat valt er te winnen bij het vermijden van voedselverlies?
- Wat is het gevolg van verspilling?
- Wat gebeurt er met niet verkoopbare groenten en fruit?
- Wat gebeurt er met nog eetbare maar niet verkoopbare etenswaren?
- Leg de link met klimaat en CO2
- De SDG’s 2 – 12 – 13 worden hierbij ingevuld
- Meewerken aan creatieve en innovatieve oplossingen tegen voedselverlies en –verspilling dragen bij aan burgerzin, innovatie en creativiteit, groene jobs en ondernemerschap