Ons verhaal

Afval recycleren

Huishoudelijk afval 2023

Vlaming stelt sorteerrecord in 2023 opnieuw scherper

In 2023 produceerden de Vlaamse huishoudens gemiddeld 421 kg afval per persoon, een lichte stijging t.o.v. 2022 (416 kg). Dit is quasi volledig toe te schrijven aan een forse toename van het groenafval en gft-afval in 2023. De Vlamingen haalden ruimschoots de doelstelling van het plan 2016-2022 om de hoeveelheid afval te beperken tot 502 kg per inwoner. 

De hoeveelheid restafval — de som van huisvuil, grofvuil en straat- en veegvuil — daalde verder tot 126,4 kg per inwoner. Dat is 13 kg minder dan in 2021 en 11 kg onder de doelstelling. In 2023 werd 70 % van het huishoudelijk afval selectief ingezameld en 63 % werd gerecycleerd of gecomposteerd. De rest werd grotendeels verbrand met energierecuperatie. Slechts 1,6 % kwam nog op een stortplaats terecht. 
Responsive Image
In 2023 nam de Vlaamse Regering het nieuwe Lokaal Materialenplan 2023-2030 aan. Dat legt de lat voor huishoudelijk restafval op 100 kg per inwoner tegen 2030.
jaarverslag
In het najaar van 2024 ontvingen we de cijfers voor 2023. De cijfers voor 2024 zullen in het najaar van 2025 beschikbaar zijn. 

Zwerfvuil 

Vlaamse zwerfvuilcijfers

In 2023 bleven autosnelwegparkings, afvalverzamelpunten en stopplaatsen voor het openbaar vervoer de vuilste locaties, met respectievelijk een mediaan van 44, 33 en 24 stuks zwerfvuil per 100m². Resultaten die de keuze bevestigen van de type-omgevingen waar we naar een daling streven. Winkel-wandelstraten, hoofdstructuurwegen en centrumstraten vervolledigen de top zes. Het zijn net deze omgevingen waar een sterk beleid en actie nodig zijn om tegen 2030 een daling van 20 % te halen.

In 2024 ontvingen we de cijfers van 2023.
Responsive Image

Acties Mooimakers 

Onderzoek daderprofielen

In juni 2024 presenteerde Mooimakers de resultaten van een onderzoek rond daderprofielen voor het veroorzaken van zwerfvuil en sluikstort. Uit de studie bleek dat Vlamingen tussen 16 en 34 jaar, en dan vooral 16 tot en met 24-jarigen significant vaker aangeven al eens zwerfvuil achtergelaten te hebben dan Vlamingen ouder dan 35 jaar. Op Vlaams niveau was er een verband tussen moeilijk kunnen rondkomen met het beschikbare maandelijkse inkomen en een hoog risicoprofiel. De beleidsaanbevelingen die uit het onderzoek voortkwamen, bevestigden de integrale 6-pijleraanpak van Mooimakers

De aanbevelingen van het onderzoek over sluikstort? Sensibiliseren rond afvalverwijdering en de toegankelijkheid van het recyclagepark, inzetten op boetes en handhaving en investeren in de buurt.

https://mooimakers.be/kenniswijzer/artikel/onderzoek-daderprofiel-zwerfvuil
Responsive Image

Week van de Handhaving 

Tijdens de Week van de Handhaving, van 7 tot en met 13 oktober 2024, engageerden steden en gemeenten, afvalintercommunales, politiezones en Vlaamse partners zich voor extra inspanningen in 165 Vlaamse steden en gemeenten. Goed voor maar liefst 520 acties uitgevoerd door 1987 deelnemers, waaronder politieagenten, GAS-vaststellers, gemeenschapswachten, toezichthouders en andere gemeentemedewerkers. Met het jaarlijkse initiatief wil Mooimakers duidelijk maken dat het creëren van zwerfvuil en sluikstort niet ongestraft mag blijven en dat handhaving nodig blijft. Uit de gerapporteerde cijfers van dit jaar blijkt namelijk dat het aantal GAS-boetes voor sluikstort dat uitgedeeld werd tijdens de Week van de Handhaving 2024 een flinke groei kende tegenover dezelfde actieperiode in 2023. Een verklaring voor deze groei is waarschijnlijk de grotere pakkans in die periode. 

Operatie Proper

Mooimakers organiseert ook het huidige schooljaar 2024-2025 het educatieve programma Operatie Proper. Deelnemende scholen en jeugdverenigingen werken gedurende het hele schooljaar met alle kinderen een actieplan uit tegen zwerfvuil. En dat zijn er dit jaar maar liefst 1132, waarvan 928 scholen en 204 jeugdverenigingen. Met Operatie Proper bereiken we 28 % van de basisscholen en 15 % van de secundaire scholen in Vlaanderen. 

Alles over Operatie Proper: 
https://mooimakers.be/educatie/operatie-proper 

Mijn Mooie Straat  

Mooimakers ondersteunt lokale besturen met het gratis digitaal platform ‘Mijn Mooie Straat’. Dat helpt hen bij de praktische uitwerking van hun zwerfvuilbeleid. Het platform bestaat uit vier modules: de Vuilnisbakkenmodule, Meldingsmodule, Monitoringsmodule en de Vrijwilligersmodule. In maart 2024 lanceerde Mooimakers de Belevingsscan als onderdeel van de Monitoringsmodule. Een laagdrempelig, multi-inzetbaar instrument om zwerfvuil en sluikstort terug te dringen door op beleving in te zetten. 185 lokale besturen gebruiken intussen één of meerdere toepassingen van het digitale platform. Samen met het digitale platform werd ook de gelijknamige app voor burgers en zwerfvuilvrijwilligers verder uitgebreid met nieuwe functionaliteiten. Vrijwilligers kunnen nu ook opruimacties plannen via de app.
Responsive Image

Campagnes

Mooimakers wil burgers sensibiliseren om geen zwerfvuil achter te laten. In 2024 werden vier campagnes opgezet. Van 23 maart tot 6 april organiseerde Mooimakers de jaarlijkse Lenteschoonmaak. Tijdens de campagne Hoe maak jij de lente schoon? riep Mooimakers burgers op om deel te nemen aan een opruimactie in hun buurt. Tijdens de zomermaanden liep een brede sensibiliseringscampagne onder de titel Het geluk lacht je toe. Ter ondersteuning van de Week van de Handhaving liep de campagne Zware boete. Tot slot werd doorheen het jaar een jongerencampagne opgezet met bekende influencers. 

Lees alles over deze campagnes: https://mooimakers.be/campagnes-2024 
Responsive Image

Coachingtrajecten en projecten

In 2024 liepen 24 coachingtrajecten in 36 gemeenten. In coachingtrajecten begeleidt Mooimakers lokale besturen gedurende 3 jaar. Daarbij introduceren ze enkele beproefde maatregelen rond zwerfvuil en sluikstorten in een lokaal bestuur. Daarnaast werden ook 24 vuilnisbakkenplannen uitgewerkt en 22 probleemlocaties aangepakt onder begeleiding van Mooimakers.
Responsive Image

Terreincontroles 

In 2024 voerde het team Terreincontrole in totaal 162 inspecties uit bij bedrijven. Ze controleerden of bedrijven afgedankte voertuigen, elektrische of elektronische apparaten, matrassen, scheepsafvalstoffen, olie, banden of batterijen correct inzamelden, verwerkten en afvoerden. Ook inspecteerden ze of grondverzet op een correcte manier was gebeurd. Het team voerde ook administratieve controles uit bij bedrijven die niet aangesloten waren als invoerder bij Bebat, Recupel, PV Cycle of Valumat. In 46 % van de gevallen stelde het team een overtreding vast, waarvan 80 % een aanmaning of raadgeving kreeg. Daarnaast ontving 15 % van de overtreders een proces-verbaal.

De stroomopvolgers – die ook deel uitmaken van het team Terreincontrole – gingen op pad, specifiek voor batterijen en afgedankte elektrische en elektronische apparatuur (AEEA). Ze zijn geen toezichthouders, maar informeren en sensibiliseren vooral bedrijven in nauwe samenwerking met de beheerorganismen Bebat en Recupel. De stroomopvolgers voerden in totaal 13 bedrijfsbezoeken ter plaatse uit, voornamelijk bij schroothandelaars en containerdiensten, om de inzameling en rapportering van AEEA na te gaan. Daarnaast werden er ook 195 bedrijven vanop afstand gecontacteerd via brief en/of telefonisch. Deze bedrijven waren niet aangesloten als invoerder bij Bebat en/of Recupel. In totaal stelden de stroomopvolgers in 58 % van de gevallen een overtreding vast en stuurden zij 131 raadgevingen om bedrijven te sensibiliseren.
Responsive Image
Responsive Image

VLAREMA 9 

Op 22 december 2023 keurde de Vlaamse Regering de wijzigingen aan VLAREMA 9 (Vlaams Reglement voor duurzaam beheer van Materialenkringlopen en Afvalstoffen) goed. Het besluit trad in januari 2024 in werking. 

Lees hier de belangrijkste wijzigingen: 
https://ovam.vlaanderen.be/wijzigingen-vlarema-9

MATIS 

Intercommunales en inzamelaars van afval en materialen zijn sinds 2021 verplicht om hun resultaten digitaal te melden. Sinds 2022 moeten ook afvalverwerkers aan de slag met het datamonitoringsysteem MATIS (materialeninformatiesysteem). Dit centrale systeem zorgt voor een accurater zicht op de data voor de OVAM en voor minder administratie voor steden en gemeentes en intercommunales. De inzamel- en verwerkingsbedrijven krijgen zo ook inzicht in hun eigen afvalproductie.

In 2024 gaven maar liefst 876 afvalverwerkende ondernemingen en 1200 inzamelaars van bedrijfsafval hun data in in MATIS. 18 % van de ondernemingen deden dit via de user interface (via de schermen) en 77 % maakte gebruik van de CSV-upload aan de hand van het datasjabloon in Excel. 5 % gebruikt nu al de automatische koppeling via API. De softwaresystemen voor digitale identificatieformulieren voor afvaltransporten zorgen ervoor dat een API-koppeling met MATIS mogelijk is.