Buggenhout-Alvat

De site Alvat in Buggenhout is een verlaten en onbenut industrieterrein van 4,6 hectare groot, gelegen aan de Schelde en grenzend aan het woongebied 'Oude Briel'.In het verleden werden op de bedrijfsterreinen gebruikte vaten gereinigd en klaargemaakt voor hergebruik. Alvat nv ging in december 1995 in faling.

Alvat nv (in faling) nam geen stappen om tot bodemsanering over te gaan.
De OVAM startte daarom een ambtshalve procedure op om de milieutechnisch meest prioritaire werken zelf uit te voeren. In 2002 werd het ambtshalve beschrijvend bodemonderzoek opgemaakt. Er werden 2 omvangrijke kernen vastgesteld met gechloreerde solventen, BTEX en minerale olie. De verontreiniging zit zowel in het vaste deel van de bodem als in het grondwater. Daarnaast werd in diezelfde kernen in het vaste deel van de aarde polyaromatische koolwaterstoffen (PAKs) en PCBs teruggevonden.
De verontreiniging heeft zich in beperkte mate verspreid naar de onmiddellijk aanpalende woningen. De verontreiniging met gechloreerde solventen verspreidde zich in het grondwater tot op de kleilaag die zich 15m diep bevindt. Het vaste deel van de aarde is er verontreinigd tot circa 7,5m diepte.

In april 2007 werd voor de grootste en ernstigste verontreiniging in het vaste deel van de aarde een gefaseerd bodemsaneringsproject conform verklaard. De OVAM hoopte door de sanering van deze kern de rendabiliteit van de herontwikkeling van het terrein te verhogen. Daardoor zou de kans vergroten dat privé-investeerders een rendabel sanerings- en herontwikkelingsproject zouden kunnen realiseren. Maar vooraleer een bodemsaneringsproject voor het ganse terrein wordt opgemaakt moet de definitieve eindbestemming van het terrein gekend zijn.

In de periode april tot juli 2010 is in opdracht van de OVAM de eerste fase van de saneringswerken uitgevoerd. Tijdens deze eerste fase is het stort ter hoogte van de spoorweg ontgraven. Parallel met de spoorweg werd een metalen damwand geplaatst. Deze constructie maakte een maximale verwijdering van de verontreiniging mogelijk zonder de stabiliteit van de spoorweg of de woningen in de omgeving in gevaar te brengen. Tijdens de werken was een luchtonttrekking en -zuiveringsinstallatie aanwezig, evenals een installatie om een geurremmend product te vernevelen. In totaal werd er zo'n 13.500 ton materiaal ontgraven en afgevoerd naar erkende verwerkingscentra.

In een tweede fase, van januari tot juli 2011, is de resterende verontreinigde grond aan de kant van de spoorweg ontgraven. Daarbij werd 12.000 ton verontreinigde grond ontgraven en afgevoerd voor verwerking. De ontgravingsput werd opgevuld en de damwand is ter plaatse blijven zitten.

In 2007 werd door de bodemsaneerder en brownfieldontwikkelaar Santerra nv een aanvraag ingediend om te komen tot een Brownfieldconvenant. Santerra nv was geïnteresseerd om dit terrein uit het faillissement te verwerven, te saneren en te herontwikkelen. Gezien er na 10 jaar onderhandelen nog steeds geen eensgezindheid en duidelijkheid was over de toekomstige bestemming van de Alvat-site, heeft Santerra nv het terrein niet verworven. In september 2017 heeft de curator beslist het faillissement af te sluiten wegens gebrek aan actief. De onderhandelingen om te komen tot een brownfieldconvenant werden definitief stopgezet begin 2018.

Aangezien het faillissement werd afgesloten en de onderhandelingen om te komen tot een brownfieldconvenant werden stopgezet, besliste de OVAM de procedure voor het aanstellen van een curator ad hoc op te starten. In januari 2019 was de curator gekend en kon er gewerkt worden aan het dossier voor de overdracht en dit op basis van het protocol curatoren. In het najaar 2019 kreeg de curator machtiging van de rechtbank om het Alvat-terrein over te dragen aan de OVAM voor 1 symbolische euro. Op 12 december 2019 werd de akte verleden, waardoor de OVAM nu eigenaar is van de site.

Stap 1: De afbraak

De eerste stap was de sloop van de aanwezige gebouwen. Die waren in zeer slechte staat en bevatten asbestcement. De schoorsteen stond ook niet meer zo stabiel. De sloopwerken startten op 1 april 2021 en werden in september 2021 beëindigd. Alle gebouwen en bovengrondse installaties zijn vakkundig ontmanteld. De vrijgekomen materialen zijn netjes gesorteerd en selectief afgevoerd. Al het verontreinigd materiaal is afgevoerd naar verwerkingsinstallaties (slib) of stortplaatsen (asbest). Herbruikbare materialen krijgen een tweede leven. Zo is er maar liefst 450 ton metaal vrijgekomen dat zal gesmolten worden en een nieuw leven zal krijgen. Er zijn ook 85 paletten met gerecupereerde bakstenen verzameld die opnieuw zullen worden gebruikt. Het proper beton- en baksteenpuin werd gebroken en blijft op het terrein liggen. Dit kan later door de herontwikkelaar gebruikt worden voor het bouwrijp maken van het terrein. Op die manier vermijden we onnodig transport.

Stap 2: Het bodemonderzoek

We stelden de erkende bodemsaneringsdeskundige Sweco en Envirosoil aan om de nodige bodemonderzoeken uit te voeren. De bodemverontreiniging moet volledig in kaart gebracht worden en er moet bekeken worden hoe ernstig die is. Na de bodemonderzoeken zal bekeken worden hoe de sanering best aangepakt wordt. Die sanering is deels afhankelijk van de bestemming die de site zal krijgen. Zowel de toekomstige invulling van de site als de be­paling van de saneringstechniek zijn complexe vraagstukken. De OVAM zal hiervoor nauw samenwerken met de gemeente Buggenhout. Het zal dan ook nog enkele jaren duren vooraleer de echte bodemsanerings­werken kunnen starten.

Zolang we geen duidelijk beeld hebben van de bodemverontreiniging op de Alvat-site, houden we het terrein afgesloten voor het publiek. We hebben een deel van de verharding op de Alvat-site behouden. Op die manier blijft de site vlot toegankelijk voor de uitvoering van het bodemonderzoek en de latere sanering. De verharding die zich onder de gebouwen bevond, hebben we wel volledig verwijderd. In afwachting van de sanering en latere herontwikkeling, zullen we dat deel van de Alvat-site inrichten als tijdelijk natuurgebied. Hiervoor hebben we ons laten bijstaan door Natuurpunt. De bomen die er nu nog staan, mogen behouden worden. Een deel van de vrijgekomen ruimte zullen we inzaaien met inheemse bloemen en planten. Een ander deel laten we braak zodat daar spontane begroeiing kan komen. We zullen op de site een periodiek ecologisch maaibeheer toepassen.

Als de kwaliteit van de bodem het toelaat, zullen we na het bodemonderzoek bekijken of we (een deel van) de Alvat-site kunnen openstellen voor een actiever tijdelijk gebruik.

Ter herinnering van het industrieel verleden op de Alvat-site hebben we twee oude ketels laten staan. De gemeente zal die opknappen. In samenwerking met de gemeente Buggenhout zullen we hierrond een rust- en ontmoetingsplekje creëren, uiteraard als de bodemkwaliteit het toelaat.

Het is momenteel nog niet helemaal duidelijk welke invulling de site na de bodemsanering zal krijgen. Dat zal vastgelegd worden in een ruimtelijk uitvoeringsplan (RUP). De gemeente Buggenhout zal hiervoor de nodige initiatieven nemen, in samenspraak met de OVAM en alle andere relevante partijen.