Blackfields

Het gaat zowel om grote voormalige industriële terreinen, als om kleine terreinen, vaak in stadscentra of in de stadsrand. Deze stadskankers hebben een nefaste invloed op de omgeving. Zonder een substantiële tussenkomst van de overheid blijven deze gronden onaangeroerd. Een zeer spijtige zaak, want doordat we deze terreinen niet gebruiken, blijft de druk op de open ruimte steeds groeien.

We spreken van een blackfield als aan de volgende voorwaarden voldaan is:

• De kostprijs van de bodemsanering is hoger dan de venale waarde van het terrein. De venale waarde van een terrein is de eigenlijke waarde, zonder rekening te houden met de kosten die gepaard gaan met de grond.
• De eigenaar of een eventuele andere saneringsplichtige is niet in staat om de sanering zelf te financieren.
• De private markt is niet geïnteresseerd om het terrein aan te kopen en de saneringsplicht op te nemen.

Dit kunnen zowel grote industriële sites zijn (bv. de Alvat-site in Buggenhout), kleine panden in een binnenstad (bv. De Potterij in Mechelen) of zelfs een weiland in agrarisch gebied waar vroeger een stortplaats is uitgebaat (bv. in Oudsbergen)

Het voornaamste instrument dat specifiek voor de sanering en herontwikkeling van blackfields is opgericht is het Protocol Curatoren. Het 'protocol curatoren' is een overeenkomst tussen de OVAM en de Orde van Vlaamse Balies die een werkwijze bevat voor in het geval curatoren geconfronteerd worden met faillissementen met verontreinigd vastgoed in Vlaanderen. De belangrijkste elementen van het protocol curatoren zijn:

• Prefinanciering van bodemonderzoeken of bodemsaneringsconcept door de OVAM.
• Aankoop voor 1 symbolische euro door de OVAM van blackfields.

Het 'protocol curatoren' richt zich op faillissementen die vastgoed in eigendom hebben. De OVAM heeft evenwel ook gronden voor 1 symbolische euro gekocht van onbeheerde nalatenschappen of onvermogende particulieren. De principes zijn volledig analoog aan die van het protocol curatoren.

Niet alle blackfields worden aangepakt via het protocol curatoren. Er zijn ook andere manieren om blackfields aan te pakken. Indien de eigenaar een vrijstelling van saneringsplicht krijgt, neemt de OVAM de uitvoering en financiering van de bodemsanering over, ook als die sanering meer kost dan wat het terrein waard is. De OVAM probeert achteraf wel altijd de kosten te verhalen op een eventuele aansprakelijke. Dankzij dergelijke tussenkomsten heeft de OVAM al heel wat herontwikkelingen mogelijk gemaakt die anders niet zouden gerealiseerd worden. Op die manier draagt de OVAM dan ook bij aan duurzaam ruimtegebruik in Vlaanderen.