Duurzame stoeten
Strooigoed
Welk strooigoed gebruikt u best?
Gebruik strooigoed dat u zelf ook graag zou oprapen zoals wafels, popcorn, zakjes borrelnootjes of chips, kwaliteitsvol snoep. Kies voor nuttige gadgets of gadgets waarmee kinderen graag spelen zoals (opblaas)ballen, balpennen, puzzels, kleurpotloden en -boekjes ...
Geef geen gedateerd gesponsord materiaal en (over)stocks van voorbije trends. Hierin is niemand geïnteresseerd. Goedkope oortjes, USB-sticks, cd's en dvd's blijven meestal ook liggen. Vermijd gadgets die slechts éénmaal gebruikt kunnen worden zoals glowsticks of ballonnen. Gooi geen gevaarlijke of breekbare items zoals messen uit. Vermijd merkloos snoep en lekstokken die gemakkelijk breken.
OVAM maakte op basis van de ervaring van gemeenten en stoetorganisatoren een lijst met strooigoed dat bezoekers graag en minder graag oprapen. Kent u ook goede of slechte voorbeelden strooigoed, laat het ons weten!
Confetti en serpentines maken elk event feestelijk maar ze zijn ook heel zwerfvuilgevoelig.
Ze bestaan in allerlei materialen. Deze uit kunststof hebben de grootste milieu-impact omdat ze heel langzaam afbreken in microplastics. Ze kunnen ook via de riool in waterlopen terechtkomen en vormen zo een gezondheidsrisico voor dieren. Papieren confetti kan inkten bevatten die schadelijk zijn voor het milieu. Misschien toch niet zo feestelijk dan?
Als u toch graag confetti en serpentines rondstrooit, gebruik dan bio-afbreekbare alternatieven (bijvoorbeeld papieren confetti gemaakt uit plantenvezels) die liefst ook thuiscomposteerbaar zijn. Zoek naar labels of certificeringen die de biologische afbreekbaarheid aantonen.
De samenstelling van de gebruikte materialen is echter niet altijd duidelijk en lang niet al deze materialen kunnen in een natuurlijke omgeving afbreken. Labels die bio-afbreekbaarheid suggereren zijn niet altijd eenduidig te interpreteren. Vaak is er toch een industrieel proces nodig om de afbraak te verzekeren en is het niet duidelijk welke inkten de producent gebruikt.
Natuurlijke materialen zoals (gedroogde) bloemblaadjes of lavendelzaadjes zijn een goed alternatief.
Besef wel dat bio-afbreekbare confetti en serpentines en natuurlijke materialen glibberig worden bij nat weer.
- Gooi geen strooigoed, maar geef het persoonlijk af aan de bezoekers. Dit vergroot ook de interactie met het publiek. Dacht u al eens aan:
- Een ijsje op een hoorntje
- Een warme wafel in een servet
- Bloembollen of –zaadjes
- Puntzakjes met onverpakt snoep
- Spelletjes of speelgoed uit een tweedehandswinkel
- Bonnen voor een tweedehandswinkel
- Beperk de hoeveelheid strooigoed, maar investeer in een betere kwaliteit:
- Leg per praalwagen een maximum aantal kilo snoep en hoeveelheid gadgets vast.
- Zorg voor voorafgaandelijke goedkeuring door of aangifte bij de gemeente of organisatie van wat en hoeveel er uitgegooid zal worden. Volg dit op en evalueer het resultaat.
- Koop als gemeente of organisatie alle snoepgoed zelf aan en verdeel het onder de praalwagens die willen uitgooien.
- Beperk het aantal strooiers per praalwagen.
- Maak afspraken met de sponsors, ga na wat de noden en behoeften over het strooigoed zijn.
- Stimuleer bezoekers om meer strooigoed op te vangen en op te rapen:
- Verstop in het strooigoed een tombolabiljet waarmee de vinder iets kan winnen.
- Gooi een bijzonder item uit (bijvoorbeeld een gouden snoepje zoals in Halle). Wie dat vangt, wint een prijs.
- Wees ook op het einde van de stoet milieubewust:
- Gooi niet al het overblijvende snoepgoed uit. Hou het bij voor een volgende editie of geef het aan een organisatie die voedseloverschotten herverdeelt.
- Gadgets kan je sowieso bewaren voor een volgende editie of schenken aan een tweedehandswinkel.
Selectieve inzameling/sorteerverplichting
Afval op evenementen is bedrijfsafval en bijgevolg onderworpen aan sorteerverplichtingen. Informatie en tips voor bronsortering op een evenement vindt u op de webpagina met tips voor een duurzaam evenement/afval.
Specifiek voor stoeten raadt OVAM bijkomend het volgende aan:
- Zorg ervoor dat elke wagen die PET en blik gebruikt of veel andere verpakkingen bij heeft, zijn verpakkingen op de wagen zelf selectief kan inzamelen.
- Ontpak alles wat meegenomen wordt met de wagen zo veel mogelijk voordat de stoet van start gaat en voorzie voldoende containers ter plaatse om juist te kunnen sorteren.
- Voorzie op verschillende plaatsen langs het parcours de mogelijkheid voor de wagens om zich van hun selectief ingezameld afval te ontdoen.
- Denk eraan om ook voor het publiek voldoende afvaleilanden te plaatsen.
Motiveer organisaties om afval van strooigoed te verminderen en selectief in te zamelen
- Gebruik het OVAM charter strooigoed om een afsprakenkader voor minder afval op te stellen en concrete afspraken te maken.
Het charter bevat 5 acties om afval van strooigoed te verminderen. Een lokaal bestuur en een lokale organisator onderteken samen het charter.
- Dien een project in over de vermindering van afval op stoeten en ontvang een financiële ondersteuning. Hiervoor moet u een projectaanvraag indienen en werden richtlijnen opgemaakt.
- Organiseer een wedstrijd voor de meest duurzame praalwagen of laat duurzaamheid meetellen bij de algemene jurering. Hou hierbij bijvoorbeeld rekening met:
- De kwaliteit en de hoeveelheid strooigoed
- De kwaliteit van de selectieve inzameling
- Het gebruik van herbruikbaar cateringmateriaal
- De inzet van vrijwilligers in bijvoorbeeld een ecoteam
Zo’n wedstrijd kan tussen de deelnemers aan de stoet zijn maar ook tussen gemeenten onderling of binnen een provincie.
- Laat eventuele subsidies aan de organisaties afhangen van de duurzaamheid van de wagens en de genomen maatregelen.
- Reken de opruim- en verwerkingskosten eventueel door aan de organisatie of vraag dat ze er zelf voor zorgen. Gegarandeerd wordt er dan veel minder afval geproduceerd om kosten te sparen. In Brugge ondervonden ze dat dit werkt.
Goede praktijkvoorbeelden
De lichtstoet in Gellik is een carnavalstoet georganiseerd door de carnavalsvereniging De Gelliker Galliaren. De stoet telt een 50-tal wagens en kent jaarlijks ongeveer 5000 toeschouwers.
Welke maatregelen neemt de vereniging om de stoet te verduurzamen en hoe worden deze opgevolgd?Wat bij inbreuken?
Al verschillende jaren mogen er geen losse karamellen uitgegooid worden. Confetti en shooters mogen al veel langer niet meer. Sinds vorig jaar krijgen de deelnemende praalwagens een pmd-zak om op de wagen alvast selectief in te zamelen. Deze maatregelen staan in het stoetenreglement en worden opgevolgd door de stoetcommissarissen en stoetstewards. Bij inbreuken kan de CV overgaan tot het inhouden van de stoetbijdrage, de praalwagen vroegtijdig uit de stoet halen en/of de praalwagen niet toelaten voor een volgende deelname.
Hoe ervaren de deelnemers aan de stoet deze maatregelen?
Vooral de eerste jaren waren er discussies met de deelnemende groepen omdat de richtlijnen omtrent strooigoed afweken van die van andere stoeten. Er zijn echter geen verenigingen weggebleven door deze maatregelen.
Is de hoeveelheid afval na de stoet afgenomen bij de invoering van deze maatregelen?
De carnavalsvereniging houdt dit zelf niet bij. Op de jaarlijkse coördinatievergadering met de gemeente krijgt ze wel de feedback dat het opruimen veel sneller en beter gaat. Ook de omwonenden stellen vast dat er veel minder afval achterblijft sinds de maatregelen werden ingevoerd.
Hebben jullie tips voor andere organisatoren of lokale besturen?
Maatregelen invoeren vergt veel energie en blijvende inzet. Zolang niet iedereen overtuigd is van het belang, is er tegenwind. Maar als ze merken dat het steeds beter loopt, draaien ze bij. De boodschap is bij deze dan ook ‘de aanhouder wint’.
De carnavalstoet is georganiseerd door de Brugse karnavalraad. De stoet telt een 30-tal wagens en kent jaarlijks ongeveer 2500 toeschouwers.
Welke maatregelen neemt de stad om de stoet te verduurzamen en hoe worden deze opgevolgd? Wat bij inbreuken?
De stad levert de vergunning aan de organisator, in deze vergunning zijn de volgende maatregelen opgenomen:
- Er mag geen confetti gegooid worden.
- Elke organisator moet zo veel mogelijk afval voorkomen.
- De afval moet selectief ingezameld worden.
- De organisator moet de omgeving in zijn oorspronkelijk toestand herstellen, volledig opruimen en alle afval en zwerfvuil verwijderen.
- Nodige extra opruimkosten ten laste van de stad worden doorgerekend aan de organisator.
De stad voert controles uit om te zien of het regelement nageleefd wordt. Bij het niet of slecht opruimen kan besloten worden om de organisator geen vergunning meer te verlenen in een volgende editie.
Hoe ervaren de deelnemers aan de stoet deze maatregelen?
De stad krijgt hier geen klachten over. Het aantal deelnemende wagens is vorig jaar zelfs toegenomen.
Is de hoeveelheid afval na de stoet afgenomen bij de invoering van deze maatregelen?
De hoeveelheid afval is afgenomen en het nog aanwezige afval is gemakkelijk machinaal te verwijderen.
Hebben jullie tips voor andere organisatoren of lokale besturen?
Stel een reglement op in dialoog met de carnavalsverenigingen en handhaaf dit reglement ook. Dit bespaart niet alleen op opruimkosten, maar zorgt ook voor minder hinder voor bezoekers van de stad.
In Maasmechelen zijn er zes stoeten, twee in Mechelen a/d Maas, twee in Eisden, één in Kotem en een in Uikhoven, georganiseerd door vijf verschillende carnavalverenigingen. De stoeten bestaan uit een 60-tal wagens en tellen gemiddeld 30000 toeschouwers.
Welke maatregelen neemt de vereniging om de stoet te verduurzamen en hoe worden deze opgevolgd? Wat bij inbreuken?
In Maasmechelen is er al van in de jaren 90 een verbod op confetti en serpentines en is er een convenant tussen de gemeenten en de organisator. De organisatie staat in voor de optimalisatie van het afvalplan en het voorzien van voldoende stewards voor handhaving en het nemen van maatregelen jegens deelnemers die zich niet aan de regels houden. De gemeente voorziet afdekplaten voor rioolputjes die de organisatie op de drukste plaatsen van de optocht moet plaatsen. Daarnaast moet op voorhand zo veel mogelijk verpakking verwijderd worden dat rond het snoepgoed zit. De gemeente voorziet ook veegwagens die de optocht volgen en stelt afvalzones en signalisatie ter beschikking.
Hoe ervaren de deelnemers aan de stoet deze maatregelen?
Zowel het aantal praalwagens als het aantal bezoekers is niet gewijzigd sinds het nemen van deze duurzaamheidsmaatregelen.
Is de hoeveelheid afval na de stoet afgenomen bij de invoering van deze maatregelen?
De hoeveelheid afval wordt niet gemeten, maar is merkbaar afgenomen sinds er duurzaamheidsmaatregelen worden genomen.
Hebben jullie tips voor andere organisatoren of lokale besturen?
Er is altijd wat verzet bij nieuwe maatregelen, maar het duidelijk effect van deze maatregelen overstemt meestal de kritiek.
De carnavalstoet is georganiseerd door de Stadscarnavalvereniging de 'Orde van de Spasbinken'. Zij rekenen hierbij op de medewerking van de stad op het vlak van stoetomloop, veiligheidsplan, afval, .... De stoet telt 55 carnavalsverenigingen en -wagens en kent jaarlijks tot 20000 toeschouwers.
Welke maatregelen neemt de stad om de stoet te verduurzamen en hoe worden deze opgevolgd? Wat bij inbreuken?
De stad stelt richtlijnen op die de deelnemers moeten ondertekenen. In deze richtlijnen zijn de volgende maatregelen opgenomen:
- Er mogen er geen karamellen uitgegooid worden, enkel duurzaam snoep is toegelaten.
- Enkel gadgets met een meerwaarde voor de beleving van carnaval, waarvan de kans groot is dat ze door de bezoekers worden meegenomen, worden toegestaan. De deelnemende vereniging legt op voorhand het gewenste gadget voor aan de organisatie.
- Er mogen geen flyers uitgedeeld worden.
- Eénmalige (drank)verpakkingen op de wagen zijn niet toegelaten.
- Het uitgooien van confetti is niet toegelaten.
- De deelnemers aan de stoet dienen alle verpakkingen achter te laten in de containers bij het begin of het einde van de stoet.
- Deelnemers aan de stoet mogen enkel slingers van papier gebruiken en niet van plastiek.
De dienst handhaving controleert de wagens voor de start van de stoet: wagens die niet voldoen aan het reglement mogen niet meerijden.
Hoe ervaren de deelnemers aan de stoet deze maatregelen?
Er zijn geen problemen aangekaart. Er zijn soms nog enkelingen die toch confettispuiters gebruiken, maar dit gebeurt enkel eerder uit onwetendheid.
Is de hoeveelheid afval na de stoet afgenomen bij de invoering van deze maatregelen?
Wij meten enkel de hoeveelheid afval dat voor en na de stoet wordt ingezameld: met name het afval dat door de verenigingen gesorteerd (papier/karton en rest) wordt achtergelaten. Dit is dalend. Daarnaast zien we door het wegvallen van het confetti-verhaal een redelijk zuiver straatbeeld.
Hebben jullie tips voor andere organisatoren of lokale besturen?
Stel een reglement op handhaaf dit reglement ook.
In Bilzen Hoeselt is de carnavalstoet georganiseerd door de Stadsraad Bilzen, in Spouwen door de Road Van Spaen. De stoeten tellen respectievelijk 50 en 40 wagens. Het aantal toeschouwers is sterk afhankelijk van het weer, maar kent tot 20000 toeschouwers.
Welke maatregelen neemt de stad om de stoet te verduurzamen en hoe worden deze opgevolgd? Wat bij inbreuken?
De stad heeft een charter dat door de organisatoren moeten ondertekenen. Het charter wordt elk jaar herzien en besproken met de organisatoren. In het charter van 2025 waren onder andere volgende maatregelen opgenomen:
- Naast de wagen zijn enkel herbruikbare bekers toegelaten. Herbruikbare bekers mogen wel op de wagen bijgevuld worden met glazen flesjes.
- Lege flesjes moeten op de wagens worden ingezameld, achtergebleven flesjes langs de route moeten worden opgeruimd.
- Wegwerpbekers zijn verboden (wegwerpplastics, kartons, bekers die slechts enkele keren herbruikbaar zijn,…).
- Op de wagen zijn toegelaten: herbruikbare bekers, glazen flesjes, plastic kannen om bij te vullen en vaten.
- Gadgets en grote voorwerpen dienen uitgestrooid of aangeboden te worden
- Er is een algemeen verbod op het gebruik van confetti en serpentines.
- Lege verpakkingen worden gesorteerd in de voorziene afvalpunten. De deelnemende groepen voorzien vuilzakken op hun praalwagen om hun afval te scheiden.
- Lege verpakkingen worden op de wagens ingezameld en meegenomen.
- In de mate van het mogelijke wordt er gewerkt met afvalbewust uitgooimateriaal.
Bij overtreding zal de organisatie in overleg met de veiligheidsdiensten beslissen over het opleggen van sancties en het treffen van maatregelen.
Hebben jullie tips voor andere organisatoren of lokale besturen?
Werk met een charter voor de veiligheid en de duurzaamheid en om handhaving mogelijk te maken.