Sorteren en inzamelen van Bouw- en sloopafval

De samenstelling van bouwafval verschilt van sloopafval dat vrijkomt bij renovaties en  slopen. Niet alleen verschilt het afval naar aard, de resten van bouwmaterialen komen ook vrij als zuivere afvalstromen. Sloopafval  komt niet altijd als een zuivere stroom vrij. Algemeen geldt dat de verschillende soorten afval die ontstaan tijdens het bouw- en sloopproces zoveel mogelijk gescheiden moeten ingezameld worden.

Hoe bouw- en sloopafval inzamelen?

U dient het afval dat vrijkomt tijdens de werken zodanig in te zamelen dat de verschillende soorten bouw- en sloopafval op een hoogwaardige manier gerecycleerd kunnen worden.
U moet bij de organisatie van de inzameling dus rekening houden met

• de aard van het afval (puin, metaal, plastic … of een combinatie van materialen)

• de herkomst van het afval: is het bouwafval of is het sloopafval?

• het hergebruik of de beoogde verwerking (recyclage) ervan.

Het principe om zoveel mogelijk gescheiden aan de bron in te zamelen, geldt ook voor bouw- en sloopafval. Gescheiden inzameling op de werf geeft immers nog steeds de beste garantie op een gerecycleerde grondstof met een hoge kwaliteit. Zo blijft de waarde van het materiaal maximaal behouden. Verder op deze pagina vindt u de Vlarema-lijst van de afvalsoorten -andere dan bouw- en sloopafval- die u verplicht gescheiden moet inzamelen.
De verwerkers producenten die de verschillende fracties van bouw- en sloopafval verwerken tot recyclaten hanteren strenge zuiverheidseisen voor het aangeboden materiaalde afvalstoffen die bij hen ter verwerking worden aangeboden. Deze eisen zijn niet altijd haalbaar op een sloopwerf. Soms zal er dus nog een voorbehandeling of uitsortering nodig zijn.
Een absolute eis voor een optimaal materialenbeheer is dat alle gevaarlijke afvalstoffen uit de materiaalketen verwijderd worden. Gevaarlijke afvalstoffen moeten daarom steeds afzonderlijk ingezameld worden. Gebeurt dit niet, dan wordt het hele inzamelrecipiënt als gevaarlijke afvalstof gecatalogeerd.

Welke afvalsoorten moet u nog gescheiden inzamelen op de werf?

Vlarema geeft een lijst van 24 bedrijfsafvalstoffen die u apart moet houden voor ophaling of inzameling. Hiervan zijn voor bouw- en sloopafval de volgende fracties relevant:

• Klein gevaarlijk afval zoals resten van siliconen, verfblikken en -borstels, verf- en lijmresten, afbijtmiddelen, afvalolie … moeten apart worden ingezameld.
• Glasafval
• Puin (Hou de puinfractie zo zuiver mogelijk en hou alle afval dat de recyclage van puin kan belemmeren (bv hout, plastic, …) uit de puincontainer)
• ​​​​​​​Gevaarlijke afvalstoffen zoals batterijen moeten boven een lekbak opgeslagen worden.
• Asbestcementhoudende afvalstoffen
• Houtafval
• Metaalafval
• Recycleerbare harde kunststoffen
• Restafval zoals pmd, etensresten of ander met huishoudelijk afval vergelijkbare fracties mogen niet samen met het bouwafval worden ingezameld.
• Verpakkingen van bouwmaterialen mogen niet samen met het bouwafval worden ingezameld.
• Overschotten van bouwmaterialen kunnen eventueel op een andere werf gebruikt worden.
• Snij)resten kunnen meegenomen worden door de leverancier. Hiervoor maakt u best op voorhand duidelijke afspraken.

Droge niet-gevaarlijke fracties mag u samen inzamelen in eenzelfde recipiënt (container of bigbag) op voorwaarde dat dit het uitsorteren en de hoogwaardige verwerking van de afzonderlijke afvalfracties niet verhindert én dat het recipiënt wordt overgebracht naar een vergunde sorteerinrichting waar de fracties volledig worden uitgesorteerd.

Gezien de specificiteit van bouw- en sloopafval zal voor de gescheiden inzameling van de verschillende fracties verdere afspraken gemaakt worden met de sector. Bij een volgende aanpassing van Vlarema en zullen ervoor  specifieke criteria voor de inzameling (en sortering) van bouw- en sloopafval in de regelgeving worden voorzien.

Hoe organiseert u de inzameling en afvoer van afvalstoffen?

De organisatie van de inzameling en afvoer van de verschillende fracties bouw- en sloopafval is dus afhankelijk van hun aard en hoe deze vrijkomen en herkomst (bouwafval of sloopafval) en houdt rekening met het hergebruik of de beoogde verwerking (recyclage) van de respectievelijke fracties.

Dit zal verschillend zijn voor bouwafval en sloopafval. Op respectievelijke webpagina’s van bouwafval en van sloopafval zal hierop verder worden ingegaan.

Voor de grootste fractie, de puinfractie, die bij puinbrekers verwerkt worden tot gerecycleerde granulaten, zijn de inzamelcriteria duidelijk. Puin moet vrij zijn van gevaarlijke stoffen. Ook Daarnaast moeten alle stoffen die de recyclage van puin kunnen bemoeilijken (bijvoorbeeld hout, plastic …)  geweerd worden uit de puincontainer.
Een verwerker zal bij de acceptatie van het puin nagaan of het gaat ompuin met laagmilieurisico-profiel (LMRP) of puin met hoogmilieurisico-profiel (HMRP). De criteria voor LMRP-puin garanderen dat een breker het puin kan verwerken tot gerecycleerde granulaten die voldoen aan de criteria van Vlarema. Als steeds meer puin verwerkt wordt als LMRP, zal dit op termijn leiden tot een kwaliteitsverbetering en -garantie van de gerecycleerde granulaten.

Speciaal in te zamelen stromen

Van bepaalde materialen zoals gips, metalen en vlakglas worden de kringlopen vandaag al volledig of gedeeltelijk gesloten. Niet-steenachtige materialen vinden moeilijker hun weg richting recyclage. Dit heeft voornamelijk te maken met de kleinere volumes die vrijkomen en het gemengde karakter (minder homogeen en vaak verontreinigd) van de afgevoerde stromen. 
Voorbeelden van niet-steenachtige materialen zijn o.a. minerale isolatie, kunststof, dakbitumen, cellenbeton, hout en metalen, … 

Niet-steenachtige materialen kunnen daarom best zoveel mogelijk gescheiden worden aan de bron om de kwaliteit van de gerecycleerde materiaal te verbeteren of te garanderen. Dit kan door selectief slopen of ontmantelen van gebouwen. Vaak worden deze fracties nog gemengd afgevoerd omdat het logistiek, technisch of economisch nog niet haalbaar is om de afvalstoffen te scheiden aan de bron. In dit laatste geval worden deze afvalstromen gesorteerd in een bouw- en sloopsorteercentrum. 

De OVAM zoekt samen met ketenpartners, via onderzoek en ontwikkelingen op vlak van selectief ontmantelen en slopen van gebouwen naar oplossingen om naar de toekomst de keten van de niet-steenachtige stromen te sluiten. 

Zo’n 35% van het afval in Vlaanderen komt uit bouw- en sloopactiviteiten. Deze activiteiten zijn overigens verantwoordelijk voor een groot deel van onze CO2 -voetafdruk; namelijk 5 à 12% van de totale nationale broeikasemissies. Een gezamenlijke omslag naar een circulaire economie kan in deze sector dus een enorm verschil maken. Omdat Urban Mining er een belangrijk deel van uitmaakt, onderzocht de Proeftuin Circulair Bouwen binnen het project “Urban Mining van gebouwen. Het creëren van waarde via het sluiten van materiaalstromen” (samenvattend rapport) hoe het potentieel van Urban Mining in de bouw- en sloopsector versterkt kan worden. In dit onderzoeksrapport wordt de problematiek geschetst en oplossingen uitgewerkt naar het sluiten van de kringloop van niet-steenachtige bouwmaterialen. Het volledige rapport is eveneens beschikbaar.