Bouw- en sloopafval voor professionelen

Welke afvalstoffen moet u als afvalproducent gescheiden houden op de werf (artikel 4.3.2 Vlarema)? 

Vlarema geeft een lijst van bedrijfsafvalstoffen die u apart moet houden voor ophaling of inzameling (visuele voorstelling van artikel 4.3.2). Volgende afbeelding geeft een overzicht van afvalstoffen die op een werf voorkomen en die gescheiden moeten worden aan de bron.

Gevaarlijke afvalstoffen moeten we weren uit de materiaalkringloop. Gevaarlijke afvalstoffen moeten daarom steeds afzonderlijk worden ingezameld. Voor volgende afvalstoffen geldt een nultolerantie met weigeringsplicht wanneer deze niet gescheiden ingezameld worden aan de bron: 

• Klein gevaarlijk afval zoals resten van siliconen, verfblikken en -borstels, verf- en lijmresten, afbijtmiddelen, afvalolie …  
• Gevaarlijke afvalstoffen, zoals batterijen  
• Asbestcement, asbesthoudende en asbestverdachte materialen
• AEEA (afgedankte elektrische en elektronische apparatuur)

Verwerkers (recycleurs) die de verschillende fracties van bouw- en sloopafval opwerken tot recyclaten hanteren zuiverheidseisen voor de afvalstoffen die ze toelaten in hun proces. Apart gehouden afval voldoet makkelijker aan deze eisen. Volgend bouw- en sloopafval moet daarom in gescheiden worden ingezameld aan de bron: 

• Glasafval 
• Inert puin, bestaande uit betonpuin, metselwerkpuin of mengpuin
• Asbestcementhoudende afvalstoffen en asbestverdachte materialen (materialen die op basis van voorkennis en een beoordeling met het blote oog mogelijk asbest bevatten) 
• Houtafval
• Metaalafval 
• Recycleerbare harde kunststoffen 
• Niet-teerhoudend asfaltpuin* 
• Funderingsmaterialen die niet conform de bepalingen van het eenheidsreglement gerecycleerde granulaten kunnen verwerkt worden* 
• Verontreinigde fracties bouw- en sloopafval die achteraf niet kunnen uitgesorteerd worden bij een verwerker, waarna zij voldoen aan de acceptatiecriteria van de vergunde verwerker* 
• Cellenbeton* 
• Gipskartonplaten en gipsblokken* 
• Glaswol** 
• Rotswol** 
• Bitumineus dakbedekkingsmateriaal of afdichtingsmateriaal** 

*Vanaf 1 juli 2024  
**Vanaf 1 januari 2027  

 Volgende afvalstoffen moeten gescheiden worden gehouden van het bouw- en sloopafval: 

• Verpakkingen van bouwmaterialen 
• Resten van siliconen 
• Verfblikken, verfborstels, verfresten … 
• Groenafval (vb van groendaken) 
• Losse elementen die voorafgaand aan de eigenlijke sloop moeten verwijderd worden zoals meubels, tapijten … 
• Selectief in te zamelen afvalstromen die geen deel uitmaken van de constructie (bv. pmd, etensresten, enz.) 
• Restafval dat geen deel uitmaakt van de constructie (bv. vuile zakdoeken, vervuilde verpakkingen, enz.)

Voorbeelden gescheiden bouw- en sloopafval: 

• Container steenpuin 
• Bigbag EPS-isolatie 
• Container houtafval

Enkele tips voor gescheiden inzameling aan de bron:  

• Denk na over andere verzamelrecipiënten dan de afvalcontainer van 10 m³. U kan ook afval gescheiden houden in kleinere recipiënten, zoals bijvoorbeeld bigbags of oude metselkuipen. Contacteer uw inzamelaar om gecombineerde vrachten te organiseren. Zo kan u bijvoorbeeld afspreken om bovenop een container puin bigbags te leggen met rotswol-afval.  
• Overschotten van bouwmaterialen kunnen eventueel op een andere werf worden gebruikt.  
• Sommige materialenproducenten nemen snijresten terug om opnieuw te gebruiken in de productie van nieuwe bouwmaterialen. Bouwhandelaren voorzien vaak specifieke inzamelrecipiënten (bv bigbags) om de snijresten in te zamelen.  
• Er zijn verschillende systemen om bepaalde materialen terug te nemen, denk aan Cleansite voor plastic verpakkingsmateriaal en Gobag voor uitgebroken schrijnwerk. 
• Hergebruik! 

 

Gemengd bouw- en sloopafval

In sommige gevallen is scheiding aan de bron in verschillende zuivere fracties niet mogelijk.  Gemengd bouw- en sloopafval is de fractie van het bouw- en sloopafval die niet gescheiden wordt aangeboden of ingezameld: 

• Het zijn droge, niet-gevaarlijke afvalfracties die niet gescheiden vrijkomen.
• Het zijn fracties bouw- en sloopafval die niet gescheiden moeten worden ingezameld volgens (artikel 4.3.2).
• Enkel in het geval van droge, niet gevaarlijke afvalfracties van een actieve werf kan worden afgeweken van de gescheiden inzameling aan de bron, wanneer aan één van volgende voorwaarden voldaan is (artikel 4.3.2):  
  • De aaneengesloten beschikbare ruimte voor het plaatsen en beladen van inzamelrecipiënten is maximaal 40m² 
  • De totale hoeveelheid gemengd bouw- en sloopafval is kleiner dan 40m³ 
  • Wanneer de veiligheidscoördinator oordeelt dat de respectievelijke fracties onmogelijk gescheiden kunnen worden omwille van veiligheid, stabiliteit of technische uitvoeringsbeperkingen of gevaar voor de werknemers.

 Opgelet:  
Ongeacht bovenvermelde uitzonderingsbepaling voor gescheiden inzameling van bouw- en sloopafval moet het gemengd bouw- en sloopafval voor verdere verwerking afgevoerd worden naar een sorteerinrichting die deze stroom gemengd bouw- en sloopafval verder uitsorteert, zodat voldaan kan worden aan de resultaatvoorschriften beschreven in 5.2.16.7 (zie eerder). Als de sorteerinrichting hieraan niet kan voldoen zal deze of de inrichting moeten optimaliseren, of het acceptatiebeleid moeten aanpassen en bepaalde fracties in de container gemengd bouw- en sloopafval expliciet moeten weigeren. 

Verdere regels rond het beheer van gemengd bouw & sloopafval kunt u terugvinden onder 5.2.16, in werking vanaf 1 juli 2024.   

Voorbeelden van gemengd bouw- en sloopafval: 

• Niet-scheidbare materialen, zoals sandwichpanelen  
• Niet-recycleerbaar isolatiemateriaal 
• Een container steenpuin met houtfracties, van een kleine bouwwerf met plaats voor slechts één afvalcontainer.  

 

Kringloop van enkele fracties bouw- en sloopafval

De grootste fractie, de puinfractie, wordt bij puinbrekers verwerkt tot gerecycleerde granulaten. De zuiverheidseisen voor puin zijn gebaseerd op de criteria vermeld in het eenheidsreglement.

Van bepaalde materialen zoals gips-en gipskartonplaten, metalen, cellenbeton en vlakglas worden de kringlopen vandaag al volledig of gedeeltelijk gesloten. Andere niet-steenachtige materialen vinden moeilijker hun weg richting recyclage. Voor afvalstoffen zoals glaswol, rotswol en bitumineuze dakafdichtingen komt er meer en meer verwerkingscapaciteit. Voor deze afvalstoffen voorziet VLAREMA 9 in de gescheiden inzameling vanaf 2027.  

Informatieplicht door IHM en verwerkers

Elke IHM (inzamelaar, handelaar of makelaar) of vergunde inrichting moet de afvalstoffenproducent individueel en aantoonbaar informeren over de afvalstoffen die gesorteerd en selectief ingezameld moeten worden. 
Bewijsstukken hiervan moeten minstens 5 jaar worden bijgehouden. Dit kan bijvoorbeeld een mail naar de klant zijn of een contract waarin de sorteerplicht toegelicht is. 
 

Wie is verantwoordelijk?

Verschillende actoren zijn verantwoordelijk voor een correcte sortering tijdens het bouw- of sloopproces. Om te beginnen is de (sloop)aannemer als afvalproducent verantwoordelijk voor correct scheiden aan de bron. Hij zorgt dat de afvalstoffen gescheiden vrij komen en gescheiden worden aangeboden aan de IHM of rechtstreeks aan de vergunde verwerker. 

Hierna zijn volgende actoren verantwoordelijk voor de visuele controle van de aangeboden afvalstoffen: 

• De IHM of vervoerder die het gemengd bouw- en sloopafval inzamelt bij de afvalstoffenproducent (voordat het afval op het voertuig wordt geladen) 
• De vergunde verwerker of sorteerinrichting, die gemengd bouw- en sloopafval van een afvalstoffenproducent aanvaardt (voor het uitkippen). 

 

Visuele controle en non-conformiteiten door IHM en verwerkers

Er gebeurt een visuele controle op het gescheiden aanbieden van afvalstoffen.  

Wanneer bij een visuele controle van de container voor gemengd bouw- en sloopafval door de inzamelaar, afvalstoffenbehandelaar of makelaar (IHM), afvalstoffen worden waargenomen waarvoor een nultolerantie geldt, wordt het afval geweigerd. De IHM brengt de afvalstoffenproducent op de hoogte van de non-conformiteit en vraagt de afvalstoffenproducent om de betreffende afvalstof uit de container te verwijderen.  

Voor 4 fracties geldt een nultolerantie:  

• Gevaarlijk afval 
• AEEA (Afgedankte Elektrische en Elektronische Apparatuur) 
• KGA (Klein Gevaarlijk Afval) 
• Asbestcement, asbesthoudende en asbestverdachte materialen 

Daarnaast zijn er fracties waarvoor er non-conformiteiten opgesteld worden, maar waarvoor geen nultolerantie geldt, zoals inboedelafval, verpakkingsafval of bepaalde materialen vermeldt in de acceptatiecriteria. In dit geval wordt eveneens een non-conformiteit opgemaakt, maar kan de IHM zelf kiezen voor al dan niet aanvaarden. 

Het afval weigeren is het meest duidelijke signaal naar de afvalproducent dat correcte gescheiden inzameling aan de bron nodig is. Indien de IHM het foutief ingezameld bouw- en sloopafval toch aanvaardt, is deze zelf verantwoordelijk voor verder nasorteren. 

Een tweede visuele controle op het gemengd bouw- en sloopafval gebeurt na het uitkippen op de site van de vergunde verwerker (sorteerinrichting). De verwerker registreert sorteerfouten in het non-conformiteitenregister en verwittigt de klant (IHM of aannemer). De verwerker is wel verantwoordelijk voor de verwerking van het uitgekipte afval en het voldoen aan de resultaatsvoorschriften beschreven in 5.2.16.7. 
 

Resultaatvoorschriften gemengd bouw- en sloopafval dat na verwerking naar de afvalverbranding of storten worden afgevoerd

Het doel van scheiding aan de bron is het maximaliseren van hergebruik en recyclage, en minimaliseren van verbranding of storting. Elke willekeurige partij van 10 m³ gemengd bouw- en sloopafval die wordt aangeboden voor verbranden, storten of reinigen, mag maximaal specifieke materialen en hoeveelheden bevatten (Art. 5.2.16.7). 
 

•  maximum drie stukken recycleerbaar papier en karton met een oppervlakte van meer dan 0,5 m²;  
• maximum dertig liter samen verpakt papier en karton;  
• maximum drie stukken houtafval met een oppervlakte van meer dan 0,5 m² met inbegrip van stukken houtafval waar metalen aan vastgemaakt zijn;  
• maximum dertig liter samen verpakt houtafval;  
• maximum drie stukken groenafval met een lengte van meer dan 0,5 m;  
• maximum zestig liter samen verpakt groenafval;  
• maximum drie stukken metaal met een oppervlakte van meer dan 0,25 m² of met een lengte van meer dan 1 m;  
• maximum drie stukken recycleerbaar textielafval met een oppervlakte van meer dan 0,25 m2;  
• maximum drie stukken inert puin met een oppervlakte van meer dan 0,5m²;  
• maximum zestig liter inert puinafval;  
• maximum één pakket transparante of witte kunststoffolie van meer dan 30 liter;  
• maximum drie stukken EPS en recycleerbare harde kunststoffen met een oppervlakte van meer dan 0,5 m2;  
• maximum vijftig stukken PMD;  
• nul afvalbanden;  
• nul stukken gevaarlijk afval, AEEA, kga, asbestcement en asbesthoudende en asbestverdachte materialen;  
• nul stukken niet-teerhoudend asfaltpuin, funderingsmaterialen die niet conform de bepalingen van het eenheidsreglement gerecycleerde granulaten kunnen verwerkt worden met een korrelgrootte boven 60 mm;  
• nul stukken cellenbeton met een korrelgrootte boven 60 mm;  
• nul stukken gipskartonplaten, gipsblokken met een oppervlakte van meer dan 0,5m²;  
• nul stukken glaswol en rotswol met een oppervlakte van meer dan 0,5m² ;  
• nul stukken bitumineus dakbedekkingsmateriaal of afdichtingsmateriaal met een oppervlakte van meer dan 0,5m².  

 

Transparantie en samenwerking in de keten

Verschillende IHM’s van gemengd bouw- en sloopafval of vergunde verwerkers kunnen samenwerken om aan de voorwaarden te voldoen. In dat geval dient contractueel vastgelegd te worden voor welke vrachten gemengd bouw- en sloopafval de samenwerking geldt, en welke actor de verantwoordelijkheid neemt voor welke verplichting.  
 

Samenvattende stroomschema’s

Onderstaande stroomschema vat in een notendop alle stappen samen die u moet ondernemen bij het inzamelen, handelen en makelen van gemengd bouw- en sloopafval.