Voor particulieren

Het Bodemdecreet (artikel 74 t/m 82) voorziet een soepele regeling die het mogelijk maakt om eventuele bodemverontreinigingen ontstaan als gevolg van een schadegeval snel en efficiënt te verwijderen. Om van deze regeling gebruik te kunnen maken, moet aan de volgende toepassingsvoorwaarden voldaan zijn:

• het schadegeval moet binnen de 30 dagen bij de bevoegde overheid gemeld zijn;
• de effectieve behandeling van de bodemverontreiniging moet binnen de 180 dagen na het afleveren van het besluit van de bevoegde overheid kunnen afgerond worden.

Dit betekent dat bijvoorbeeld langdurige grondwateronttrekkingen niet in aanmerking komen voor de aanpak binnen de schadegevallenregeling.

Wordt u als particulier geconfronteerd met bodemverontreiniging ten gevolge een schadegeval dan kan u hier bijkomende informatie terugvinden.

U bevindt zich in één van volgende drie situaties:

1. Op mijn grond is een schadegeval ontstaan met bodemverontreiniging.
2. Op de grond die ik huur of verhuur is een schadegeval ontstaan met bodemverontreiniging.
3. Door een schadegeval bij mijn buur is er mogelijks bodemverontreiniging op mijn grond.

Indien u als particulier geconfronteerd wordt met een schadegeval dat mogelijk bodemverontreiniging op uw grond heeft veroorzaakt, is dat vaak door een defecte stookolietank (of de leidingen er van) of een overvulling van de tank.

Hierbij geeft de OVAM u als particulier enkele belangrijke richtlijnen mee:

Eerste handelingen op het terrein

Als eigenaar van de grond kan u het beste meteen in actie schieten:

• Bij een lekkage of dergelijke kan u best dit lek zo snel mogelijk (laten) herstellen om te voorkomen dat er nog meer product de bodem indringt.
• Indien het een lekkage van een ondergrondse houder betreft dat niet meteen hersteld kan worden, dan laat u best meteen deze houder leegmaken door een erkende firma. Voor een lijst van firma's die de tankcleaning kunnen uitvoeren kan men terecht op de website www.informazout.be, zie lijst 'Tankprobleemoplossers'. Een andere mogelijkheid is te zoeken op www.goudengids.be onder de categorie 'Tankreiniging'.
• Indien stookolie uw enige bron van verwarming is, hou er dan rekening mee dat u (tijdelijk) voorziet in een andere bron van verwarming.
• Als de verontreiniging oppervlakkig is, brengt u hier best absorberende korrels aan, of eventueel zagemeel of een ander absorberend product om de verontreiniging op te nemen en vast te houden.
• Indien het schadegeval vrij beperkt is gebleven is de meest aangewezen methode om de verontreiniging te verwijderen door de vervuilde grond af te graven. Deze grond dient afgevoerd te worden naar een erkend centrum voor grondreiniging. Wettelijk is voorzien dat deze afgraving gebeurd onder leiding van de erkend bodemsaneringsdeskundige (zie onderaan op deze pagina voor contactgegevens).

Wie licht u in?

• Milieudienst van uw gemeente: na de meest urgente maatregelen te hebben genomen, neemt u contact op met de milieuambtenaar binnen uw gemeente en doet een melding van het schadegeval. Indien men de procedure van schadegevallen wil toepassen, dan is deze melding verplicht en dit binnen de dertig dagen na het ontstaan van het schadegeval. Ook als het nemen van bovenstaande maatregelen niet tot uw mogelijkheden behoort, kan u best contact met uw gemeente opnemen en nagaan of brandweer en/of politie de meest urgente maatregelen kunnen uitvoeren.
   
• Erkende bodemsaneringsdeskundige: eens de meest urgente maatregelen werden getroffen en de gemeente op de hoogte is, is het aangewezen om contact op te nemen met een erkend bodemsaneringsdeskundige, zie onderaan op deze pagina voor contactgegevens. Deze deskundige kan u adviseren en begeleiden om het schadegeval verder aan te pakken. U kan best bij een aantal firma’s een offerte aanvragen in het kader van een schadegeval, maar hou er wel rekening mee dat een snelle actie opportuun blijft.
   
• Verzekeringsmakelaar: u neemt best contact op met uw verzekeringsagent (brandverzekering en of familiale verzekering) om na te gaan of u recht heeft op een tussenkomst en of er een dossier kan opgestart worden tegen een mogelijke aansprakelijke.
   
• Mogelijke veroorzaker: licht de mogelijke veroorzaker over het schadegeval in.

Opvolging binnen de schadegevallenprocedure

Nadat het schadegeval gemeld werd bij de gemeente kan deze instantie een brief met besluit bezorgen aan de saneringsplichtige waarin maatregelen worden opgelegd ter behandeling van de bodemverontreiniging binnen de schadegevallenprocedure. Dit besluit kan eveneens dienen als omgevingsvergunning of meldingsakte op stedenbouwkundig- en milieuvlak voor de uit te voeren werken. Dit vormt een belangrijke meerwaarde van de schadegevallenprocedure en maakt dat een snel optreden binnen een wettelijk kader gebeurt.

De gemeente zal het dossier verder opvolgen binnen de schadegevallenprocedure en nagaan of de noodzakelijke maatregelen binnen de opgelegde termijnen worden uitgevoerd.

Indien blijkt dat de saneringsplichtige geen of onvoldoende maatregelen heeft getroffen ten aanzien van de bodemverontreiniging, kan de gemeente beslissen om het dossier aan de OVAM over te maken en kunnen de bepalingen conform artikel 9 van het Bodemdecreet van kracht worden wat inhoudt dat de saneringsplichtige verplicht wordt tot de uitvoering van een beschrijvend bodemonderzoek. Dergelijk onderzoek gaat de omvang en ernst na van de verontreiniging. Mogelijk dienen achteraf dan ook nog een bodemsaneringsproject en bodemsaneringswerken uitgevoerd te worden.

Wie is saneringsplichtig?

De verplichting om onder leiding van een bodemsaneringsdeskundige de maatregelen tot behandeling van bodemverontreiniging bij schadegevallen onverwijld uit te voeren, rust op de volgende persoon:

• in eerste instantie op de exploitant van de grond waar de vervuiling tot stand kwam;
• is er geen exploitant, dan moet de gebruiker de maatregelen uitvoeren;
• is er ook geen gebruiker, dan komt de plicht terecht op de schouders van de eigenaar.

Wordt u als saneringsplichtige beschouwd, maar u bent niet de veroorzaker van de schade?

De OVAM raadt u aan om met de vermoedelijke veroorzaker in gesprek te treden en tot een overeenkomst te komen.

U kan zich beroepen op artikel 82 van het Bodemdecreet. Dat artikel stelt dat de saneringsplichtige de gemaakte kosten kan verhalen op de persoon die overeenkomstig artikel 16 van het Bodemdecreet aansprakelijk is en dat van die persoon een voorschot kan gevorderd worden of geëist kan worden dat die persoon een financiële zekerheid stelt.
Het artikel 16 van het Bodemdecreet bepaalt dat wie bodemverontreiniging veroorzaakt heeft, aansprakelijk is voor de kosten die overeenkomstig dit decreet gemaakt worden voor het beschrijvend bodemonderzoek, de bodemsanering en de andere maatregelen, evenals voor de schade die door deze activiteiten of maatregelen veroorzaakt wordt.

Indien u van mening bent dat u schade ondervindt door handelingen of nalatigheden van derden kan u daarnaast een procedure overeenkomstig het Burgerlijk wetboek opstarten. Artikel 1382 en verder van het Burgerlijk Wetboek vormen hiervoor de wettelijke grondslag. Deze procedure verloopt via de rechtbank en staat los van het Bodemdecreet en de OVAM.

Taken van de bodemsaneringsdeskundige:

1. Advies en begeleiding van de uit te voeren maatregelen

De aangestelde erkende bodemsaneringsdeskundige adviseert in de maatregelen die dienen genomen te worden op het terrein, gaat na of de behandeling van de bodemverontreiniging effectief uitvoerbaar is binnen de termijn van 180 dagen en begeleidt de uit te voeren maatregelen.

2. Opmaak evaluatierapport

Na de uitvoering van de maatregelen moet binnen de schadegevallenprocedure een evaluatierapport worden opgemaakt door de bodemsaneringsdeskundige (art. 78 Bodemdecreet). Dit rapport moet worden overgemaakt aan de bevoegde overheid en via het webloket van de OVAM. 

Het is de OVAM die het uiteindelijke evaluatierapport zal beoordelen.

Beoordeling evaluatierapport

De OVAM zal het evaluatierapport zowel administratief als milieutechnisch beoordelen:

Er zijn twee mogelijkheden:

• Ofwel oordeelt de OVAM, dat er afdoende maatregelen werden getroffen en levert een verklaring af (in briefvorm) met de resultaten van de uitgevoerde maatregelen. Het schadegeval wordt afgesloten.
• Ofwel oordeelt de OVAM, dat de maatregelen niet tot het gewenste effect hebben geleid. In dit geval wordt bekeken welk gevolg er nog dient gegeven te worden conform het Bodemdecreet. In bepaalde gevallen zal voor de saneringsplichtige de verplichting gelden om een beschrijvend bodemonderzoek uit te voeren.

Indien u als particulier geconfronteerd wordt met een schadegeval dat ontstaan is op de grond die u gebruikt (als huurder) of verhuurt, is dat vaak door een defecte stookolietank (of de leidingen ervan) of een overvulling van de tank.

a) Eerste handelingen op het terrein

Als huurder of verhuurder van de grond kan u het beste meteen in actie schieten:

• Bij een lekkage of dergelijke kan u best dit lek zo snel mogelijk (laten) herstellen om te voorkomen dat er nog meer product de bodem indringt.
• Indien het een lekkage van een ondergrondse houder betreft dat niet meteen hersteld kan worden, dan laat u best meteen deze houder leegmaken door een erkende firma. Voor een lijst van firma's die de tankcleaning kunnen uitvoeren kan men terecht op de website www.informatzout.be, zie lijst 'Tankprobleemoplossers'. Een andere mogelijkheid is te zoeken op www.goudengids.be onder de categorie 'Tankreiniging'.
• Indien stookolie uw enige bron van verwarming is, hou er dan rekening mee dat u (tijdelijk) voorziet in een andere bron van verwarming.
• Als de verontreiniging oppervlakkig is, brengt u hier best absorberende korrels aan, of eventueel zagemeel of een ander absorberend product om de verontreiniging op te nemen en vast te houden.
• Indien het schadegeval vrij beperkt is gebleven is de meest aangewezen methode om de verontreiniging te verwijderen door de vervuilde grond af te graven. Deze grond dient afgevoerd te worden naar een erkend centrum voor grondreiniging (zie onderaan onder 'Ook interessant voor u'). Wettelijk is voorzien dat deze afgraving gebeurt onder leiding van de erkend bodemsaneringsdeskundige (zie onderaan op deze pagina voor contactgegevens).

b) Wie licht u in?

• Eigenaar: als huurder brengt u zo snel mogelijk de eigenaar op de hoogte.
• Milieuambtenaar/Milieudienst van uw gemeente: na de meest urgente maatregelen te hebben genomen, neemt u contact op met de milieuambtenaar binnen uw gemeente en doet een melding van het schadegeval. Indien men de procedure van schadegevallen wil toepassen, dan is deze melding verplicht en dit binnen de 30 dagen na het ontstaan van het schadegeval. Ook als het nemen van bovenstaande maatregelen niet tot uw mogelijkheden behoort, kan u best contact met uw gemeente opnemen en nagaan of brandweer en of politie de meest urgente maatregelen kunnen uitvoeren.
• Erkende bodemsaneringsdeskundige: eens de meest urgente maatregelen werden getroffen en de gemeente op de hoogte is, is het aangewezen om contact op te nemen met een erkend bodemsaneringsdeskundige, zie onderaan op deze pagina voor contactgegevens. Deze deskundige kan u adviseren en begeleiden om het schadegeval verder aan te pakken. U kan best bij een aantal firma’s een offerte aanvragen in het kader van een schadegeval, maar hou er wel rekening mee dat een snelle actie opportuun blijft.
• Verzekeringsmakelaar: u kan best ook steeds contact opnemen met uw verzekeringsagent (brandverzekering en of familiale verzekering) om na te gaan of u recht heeft op een tussenkomst en of er een dossier kan opgestart worden tegen een mogelijke aansprakelijke.
• Mogelijke veroorzaker: vergeet ook niet om de mogelijke veroorzaker in te lichten over het schadegeval.

c) Opvolging binnen de schadegevallenprocedure

Nadat het schadegeval gemeld werd bij de gemeente kan deze instantie een brief met besluit bezorgen aan de saneringsplichtige waarin maatregelen worden opgelegd ter behandeling van de bodemverontreiniging binnen de schadegevallenprocedure. Dit besluit kan eveneens dienen als vergunning op stedenbouwkundig- en milieuvlak voor de uit te voeren werken. Dit vormt een belangrijke meerwaarde van de schadegevallenprocedure en maakt dat een snel optreden binnen een wettelijk kader gebeurt.

De gemeente zal het dossier verder opvolgen binnen de schadegevallenprocedure en nagaan of de noodzakelijke maatregelen binnen de opgelegde termijnen worden uitgevoerd.

Indien blijkt dat u als saneringsplichtige geen of onvoldoende maatregelen heeft getroffen ten aanzien van de bodemverontreiniging, kan de gemeente beslissen om het dossier aan de OVAM over te maken en kunnen de bepalingen conform artikel 9 van het Bodemdecreet van kracht worden, wat inhoudt dat u verplicht wordt tot de uitvoering van een beschrijvend bodemonderzoek. Dergelijk onderzoek gaat de omvang en ernst na van de verontreiniging. Mogelijk dienen achteraf dan ook nog een bodemsaneringsproject en bodemsaneringswerken uitgevoerd te worden.

d) Wie is saneringsplichtig

De verplichting om onder leiding van een bodemsaneringsdeskundige de maatregelen tot behandeling van bodemverontreiniging bij schadegevallen onverwijld uit te voeren, rust op de volgende persoon:

• in eerste instantie op de exploitant van de grond waar de vervuiling tot stand kwam;
• is er geen exploitant, dan moet de gebruiker de maatregelen uitvoeren;
• is er ook geen gebruiker, dan komt de plicht terecht op de schouders van de eigenaar;

e) Wordt u als saneringsplichtige beschouwd, maar bent u niet de veroorzaker van de schade?

De OVAM raadt u aan om met de vermoedelijke veroorzaker in gesprek te treden en tot een overeenkomst te komen.

U kan zich beroepen op artikel 82 van het Bodemdecreet. Dat artikel stelt dat de saneringsplichtige de gemaakte kosten kan verhalen op de persoon die overeenkomstig artikel 16 van het Bodemdecreet aansprakelijk is en dat van die persoon een voorschot kan gevorderd worden of geëist kan worden dat die persoon een financiële zekerheid stelt.
Het artikel 16 van het Bodemdecreet bepaalt dat wie bodemverontreiniging veroorzaakt heeft, aansprakelijk is voor de kosten die overeenkomstig dit decreet gemaakt worden voor het beschrijvend bodemonderzoek, de bodemsanering en de andere maatregelen, evenals voor de schade die door deze activiteiten of maatregelen veroorzaakt wordt.

Indien u van mening bent dat u schade ondervindt door handelingen of nalatigheden van derden kan u daarnaast een procedure overeenkomstig het Burgerlijk wetboek opstarten. Artikel 1382 en verder van het Burgerlijk Wetboek vormen hiervoor de wettelijke grondslag. Deze procedure verloopt via de rechtbank en staat los van het Bodemdecreet en de OVAM.

f) Taken van de erkend bodemsaneringsdeskundige:

1. Advies en begeleiding van de uit te voeren maatregelen:

De aangestelde erkende bodemsaneringsdeskundige adviseert in de maatregelen die dienen genomen te worden op het terrein, gaat na of de behandeling van de bodemverontreiniging effectief uitvoerbaar is binnen de termijn van 180 dagen en begeleidt de uit te voeren maatregelen.

2. Opmaak evaluatierapport

Na de uitvoering van de maatregelen moet binnen de schadegevallenprocedure een evaluatierapport worden opgemaakt door de bodemsaneringsdeskundige (art. 78 Bodemdecreet). Dit rapport moet worden overgemaakt aan de bevoegde overheid en via het webloket van de OVAM. De verwachtingen met betrekking tot de staalname en de opmaak van het rapport zijn vastgelegd in de richtlijn 'schadegevallen en evaluatierapport'.

g) Beoordeling evaluatierapport

De OVAM zal het evaluatierapport, opgesteld door de erkend bodemsaneringsdeskundige, zowel administratief als milieutechnisch beoordelen.

Er zijn twee mogelijkheden:

• ofwel oordeelt de OVAM, dat er afdoende maatregelen werden getroffen en levert zij een verklaring af (in briefvorm) met de resultaten van de uitgevoerde maatregelen. Het schadegeval wordt afgesloten;
• ofwel oordeelt de OVAM dat de maatregelen niet tot het gewenste effect hebben geleid. In dit geval wordt bekeken welk gevolg er nog dient gegeven te worden conform het Bodemdecreet. In bepaalde gevallen zal voor de saneringsplichtige de verplichting gelden om een beschrijvend bodemonderzoek uit te voeren.

Van klacht naar vaststelling

Volgende stappen om uw klacht te laten onderzoeken zijn hierbij aangewezen:

1. Indien mogelijk treedt u in gesprek met de eigenaar van de grond waarvan u vermoedt dat de bron van de verontreiniging ligt. U kan informeren naar een mogelijk probleem, of deze op de hoogte is van de bodemverontreiniging en of er al maatregelen werden genomen of men voornemens is maatregelen te nemen tot behandeling van deze bodemverontreiniging.
    
2. Behoort een onderling gesprek niet tot de mogelijkheden of gaat de saneringsplichtige niet over tot het nemen van maatregelen, neem dan contact op met de milieudienst van uw gemeente. U kan vragen om een terreinbezoek op uw eigen grond uit te voeren, om mogelijke bodemverontreiniging vast te stellen.
    
3. Sommige gemeentebesturen zullen doorverwijzen naar de politie om het terreinbezoek uit te voeren en de nodige vaststellingen te doen.
    
4. Indien er bodemverontreiniging vastgesteld is, dan zal door de gemeente worden nagegaan waar de bron hiervan gesitueerd is. Daarnaast zal beoordeeld worden of het om een schadegeval gaat dat binnen de schadegevallenprocedure kan opgevolgd worden. Bij dergelijke vaststellingen zal dan ook een dossier opgestart worden door de gemeente of door de OVAM.
    
5. Indien de politie of gemeente bodemverontreiniging kan vaststellen op uw grond dan wordt er een dossier opgestart in het kader van het Bodemdecreet door de gemeente of door de OVAM. Meent u toch schade te ondervinden door derden op uw terrein dan kan u een procedure opstarten via het Burgerlijk Wetboek. Artikel 1382 en volgende vormen hiervoor de wettelijke grondslag.

Informatie met betrekking tot particuliere stookolietanks:

Vele bodemverontreinigingen ontstaan door een lekkage van een stookolietank (of leidingen ervan). De OVAM is niet de bevoegde overheid voor de wetgeving rond stookolietanks. Deze bevoegdheid ligt bij het Departement Omgeving van de Vlaamse Overheid. Heeft u bijkomende vragen rond het gebruik of het buiten gebruik stellen van particuliere stookolietanks dan vindt u onderaan deze pagina meer informatie onder 'Ook interessant voor u'.