Beleid en wetgeving kringloopcentra

De kringloopcentra en -sector zijn reeds vanaf de opstart en doorheen de jaren ingebed in het Vlaams afval- en materialenbeleid. 
Hieronder volgt een kort overzicht van de wetgeving en beleidsinstrumenten.

De kringloopcentra als begrip zijn gedefinieerd in VLAREMA. De erkende centra zijn officiële partners in de aanvaardingsplicht van producenten opgenomen in het decreet en VLAREMA, met als eerste productgroep AEEA sinds 1997. 
Artikel 5.1.7. van VLAREMA stelt dat de gemeente hergebruik stimuleert door bruik door minstens een overeenkomst te sluiten met een door de OVAM erkend kringloopcentrum. Die overeenkomst omvat minstens bepalingen over de sensibilisering, de onderlinge doorverwijsfunctie, de inzamelwijzen, het restafval en de vergoeding voor herbruikbare goederen.
Deze verankering zorgde voor bestendiging van de eerdere overeenkomst en verplichting tot samenwerking door de lokale besturen.

Bij de opstart in de jaren 90 sloot de OVAM-overeenkomsten met de individuele centra en bepaalde de voorwaarden. De startende ondernemingen kregen subsidies over meerdere jaren. Op 20 mei 2005 trad het Besluit Vlaamse Regering (BVR) in werking dat de voorwaarden bepaalt voor de erkenning en subsidiëring van de kringloopcentra. Dit besluit werd gewijzigd in 2016. Lees meer over de inhoud van dit besluit.

De OVAM heeft acties en onderzoeken uitgewerkt voor de groei van de sector en de werking van de centra. Deze werden reeds in 1991 opgenomen in de beleidsplannen voor huishoudelijk afval met de lokale besturen in de regierol. 
Het recente Lokaal Materialenplan bepaalt ook de doelstelling voor de kringloopsector en acties tot 2030. Hieronder de belangrijkste:

• Preventie is een belangrijke maatregel om de klimaatambities en vermindering van afval te realiseren met producthergebruik en de kringloopsector als belangrijke structurele partner;
• In de nieuwe planperiode zetten we verder in op het uitbouwen en versterken van hergebruik in de overeenkomsten en convenanten met producenten (vb. UPV’s);
• Verbod op vernietiging van (her)bruikbare goederen;
• Stijging van hergebruik door productspecifieke opvolging: meubelen, textiel, elektro en elektronica en huisraad plus;
• Herhaalde structurele communicatiecampagnes over hergebruik en levensduurverlenging;
• Uitbreiding en actualisatie van de indicatoren van de CE-monitor;
• Doelstelling hergebruik voor de kringloopsector: gemiddeld 8 kg per inwoner.

Meer informatie over de monitoring en resultaten.

Beleidsinstrumenten zijn methodes en middelen om beleid in de praktijk te brengen. 
Voorbeeld hiervan zijn de UPV's of uitgebreide producentenverantwoordelijkheden en aanvaardingsplichten voor de producenten.
De producenten staan aan het begin van de kringloop en hebben een belangrijke verantwoordelijkheid en rol in de levensduur van hun producten.
De UPV's worden uitgewerkt in meerjarenplannen, jaarlijkse uitvoeringsplannen en convenanten waarin acties en doelstellingen worden opgevolgd.
Hergebruik door erkende kringloopcentra met bijhorende overeenkomst en vergoeding voor inzameling is een vaste waarde in elke convenant. 
Meer informatie over producentenverantwoordelijkheden.

Convenant voor AEEA in 2002:
De kringloopsector werd structureel ingebed in de eerste aanvaardingsplicht AEEA gebaseerd op de Europese regelgeving AEEA-richtlijn van 2002 met aanpassingen in 2012 en 2018. Hiervoor werd de vzw Recupel opgericht. De kringloopcentra en HERW!N stelden samen met Recupel een overeenkomst op voor onder andere de vergoedingen voor inzameling en toegang tot herbruikbare toestellen en apparaten. Recupel zet in hun nieuwe beheers- en uitvoeringsplannen van 2021 tot 2028 meer en specifiek in op levensduurverlenging waaronder meer hergebruik en ook herstel samen met de kringloopsector. 

Bronnen, beleid en praktijk:

• Toestellen inleveren voor hergebruik (Recupel)
• Is het in goede staat of kapot? (Recupel)

Recente aanvaardingsplicht en UPV voor matrassen:
Sinds 2021 geldt voor afgedankte matrassen een aanvaardingsplicht waarvoor de producenten en invoerders verantwoordelijk zijn.
Hiervoor werd de vzw Valumat opgericht. Door de overeenkomst met de kringloopsector voor zowel inzameling en vergoeding krijgen potentieel herbruikbare matrassen een tweede leven via de kringloopwinkels.
Meer informatie over Matrassen en Facts and figures.