Beschrijvende bodemonderzoeken 3M

In een beschrijvend bodemonderzoek brengt de erkend bodemsaneringsdeskundige de omvang van de verontreiniging in kaart. Er wordt nagegaan welke risico’s de verontreiniging inhoudt. Op basis hiervan wordt bepaald of sanering nodig is.

Beschrijvende bodemonderzoeken woon- en landbouwgebied

De bodemsaneringsdeskundige ERM rondde in opdracht van 3M de eerste fase van het beschrijvende bodemonderzoek af op 10 februari 2022. Het onderzoek richtte zich op de vraag of de verontreiniging in het vaste deel van de aarde risico’s inhoudt voor de volksgezondheid in de woongebieden en de landbouwgebieden in Zwijndrecht en Beveren. Daar worden de bewoners immers het meeste blootgesteld aan de bodemverontreiniging. Uit het bodemonderzoek blijkt dat bodemsanering noodzakelijk is.

Op 7 april 2022 besliste de OVAM dat de gemengde overwegend historische bodemverontreiniging met PFAS-componenten in het vaste deel van de aarde die ontstaan is op de terreinen van 3M aan de Canadastraat 11 in Zwijndrecht een ernstige bodemverontreiniging vormt. Op basis van dit gefaseerd beschrijvend bodemonderzoek heeft de OVAM aan 3M opgelegd dat moet worden overgegaan tot bodemsanering. Voor een eerste zone werd op 29 juli 2022 een bodemsaneringsproject opgesteld.

Geïntegreerd beschrijvend bodemonderzoek

Op 30 december 2022 werd een aanvullend bodemonderzoek ingediend voor het woon- en landbouwgebied. Dit bodemonderzoek werd op 28 februari 2023 afgekeurd door de OVAM. Op 31 maart 2023 werd een gewijzigd tweede gefaseerd beschrijvend bodemonderzoek ingediend. Op 31 mei 2023 legde de OVAM aan 3M op dat sanering nodig is voor het overige woon- en landbouwgebied. Op 31 mei 2023 werden bodemonderzoeken ingediend voor de natuurgebieden en Linkeroever. Op 18 juli 2023 werden deze bodemonderzoeken afgekeurd door de OVAM.

Op 22 december 2023 werd in opdracht van 3M het beschrijvend bodemonderzoek '3M Zwijndrecht en omgevende gebieden' ingediend bij de OVAM. Dit beschrijvend bodemonderzoek omvat de verontreiniging met PFAS-componenten in zowel het vaste deel, het grondwater als de waterbodem op het 3M-terrein en al de omliggende gebieden dus zowel woon- en landbouwgebied, het industriegebied en de natuurgebieden. Het beschrijvend bodemonderzoek omvat een evaluatie van de humaantoxicologische risico, het ecotoxicologisch risico als de risico's voor verspreiding.

Op 20 februari 2024 besliste de OVAM dat bodemsanering nodig is voor de gemengd overwegend historische bodemverontreiniging met PFAS in het vaste deel van de aarde en in het ondiep en diep grondwater en voor de nieuwe bodemverontreiniging met PFAS in de waterbodem die ontstaan is op het 3M-terrein. U kan het bodemonderzoek van 22 december 2023 opvragen. (link: Inzage dossiers (vlaanderen.be). U vindt het rapport bij de publiek beschikbare documenten in het webloket.

Bij luchtmetingen zijn van half mei tot half juni 2023 hoge concentraties aan PFOS gemeten in zwevend stof in de lucht in de Neerstraat in Zwijndrecht. Daarnaast waren er aanwijzingen dat er ook PFAS werd uitgestoten bij recente productieprocessen. Er is aan 3M opgelegd dat een stofmigratieplan moest worden opgesteld en uitgevoerd. Daarnaast is opgelegd dat er een actualisatie moet gebeuren van het beschrijvend bodemonderzoek. Op 30 augustus 2024 is dit beschrijvend bodemonderzoek ingediend bij de OVAM. De bodemsaneringsdeskundige besluit dat de omvang van de verontreiniging zoals die al vastgesteld was niet is gewijzigd maar dat de verontreiniging deels recenter is dan voorheen gedacht.

De besluiten van de bodemonderzoeken zijn weergegeven op de onderstaande kaart.

Overzichtskaart besluiten beschrijvende bodemonderzoeken

Legende kaart

Op het bovenstaande kaartje kan u inzoomen of de locatie van uw perceel invoeren.

Rode zone

Opgenomen in het bodemonderzoek van 10 februari 2022.
Opgenomen in de beschrijvende bodemonderzoeken van 22 december 2023 en 30 augustus 2024.
Bodemsanering nodig.
Opgenomen in het bodemsaneringsproject voor het vaste deel van de aarde van 29 juli 2022.
Bodemsaneringsproject voor het grondwater in te dienen uiterlijk 1 december 2024.
Gebruiksadviezen van toepassing.
De no regret-maatregelen blijven van toepassing.

Oranje zone

Opgenomen in de bodemonderzoeken van 10 februari 2022, 30 december 2022, 31 maart 2023 en 31 mei 2023.
Opgenomen in de beschrijvende bodemonderzoeken van 22 december 2023 en 30 augustus 2024.
Bodemsanering nodig.
Er is op 15 oktober 2024 een gewijzigd bodemsaneringsproject ingediend voor de verontreiniging van het vaste deel van de aarde in het woongebied.
Bodemsaneringsproject voor de overige zones en voor het grondwater en de waterbodem in te dienen uiterlijk 1 december 2024.
Gebruiksadviezen van toepassing.
De no regret-maatregelen blijven van toepassing.

Gele zone

Opgenomen in het bodemonderzoek van 10 februari 2022.
Bodemsanering nodig.
Gebruiksadviezen van toepassing.
De no regret-maatregelen blijven van toepassing.

Blauwe zone

Opgenomen in de bodemonderzoeken van 10 februari 2022 en 31 maart 2023.
Bodemsanering nodig,
Gebruiksadviezen van toepassing.
De no regret-maatregelen blijven van toepassing .

Groene zone

Opgenomen in het bodemonderzoek van 31 maart 2023.
Bodemsanering nodig.
Gebruiksadviezen van toepassing.
De no regret-maatregelen blijven van toepassing.

Gebruiksadviezen

De gebruiksadviezen worden vermeld op het bodemattest.
In het beschrijvend bodemonderzoek van 22 december 2023 worden de volgende gebruiksadviezen voorgesteld door de bodemsaneringsdeskundige.
Meer uitleg over de gebruiksadviezen vindt u op de OVAM website Gebruiksadviezen (vlaanderen.be)

Voor alle zones:

GA1a. Door de grondverzetregeling zijn er beperkingen voor het gebruik van de uitgegraven bodem.
GA2a. Bij de uitvoering van bemalingen, grondwaterverlagingen of onttrekkingen is het aangewezen om maatregelen te nemen om de verspreiding van de grondwaterontreiniging en lozing van verontreinigende stoffen tegen te gaan.
GA2b. Het wordt afgeraden om het grondwater te gebruiken als drinkwater of voor persoonlijke hygiëne. Ook gebruik als drinkwater voor vee is af te raden.
GA4. Bij de herontwikkeling van het terrein met een bestemmingstypewijzging is een nieuwe risico-evaluatie aangewezen.

Voor de woon- en landbouwgebieden

GA2c. Het wordt afgeraden om het grondwater te gebruiken voor de tuin. Ook een industriële toepassing zonder de risico's te laten evalueren, is af te raden.
GA3b. Het is niet aangewezen om een moestuin aan te leggen op het perceel.
GA3C. Het is niet aan te bevelen om dieren op uw perceel te laten groeien.
GA5a. Bij het beheer van de natuurgebieden is het aangewezen om de kwaliteit van het snoeiafval te analyseren. Indien verhoogde PFAS-concentraties aanwezig zijn, dient dit op gecontroleerde wijze afgevoerd te worden.
GA5B. Het is niet aangewezen om bessen of andere bosvruchten te consumeren of te oogsten tijdens het bezoek van de natuurgebieden. Ook het vangen en consumeren van vissen of andere waterorganismen is niet aangewezen.
GA5c. (a) De consumptie van eigen gekweekte eieren moet worden vermeden; (b) De teelt van commerciële gewassen en fruit of dierlijke producten moet worden vermeden, behalve als analyses van deze producten aantonen dat ze voldoen aan de Europese normen of aan de EAC van het FAVV; (c) De consumptie van eigen vlees, melk en melkproducten moeten worden vermeden, behalve als analyses van deze producten aantonen dat ze voldoen aan de Europese normen of aan de EAC van het FAVV; en (d) Controle van de groente- en fruit concentraties is aangewezen. Wanneer deze voldoen aan de EAC van het FAVV dienen geen maatregelen worden genomen. Voldoen ze niet dan mogen de grondconcentraties niet hoger zijn dan 3.8 µg/kg ds.

Voor de natuurgebieden

GA3b. Het is niet aangewezen om een moestuin aan te leggen op het perceel.
GA3C. Het is niet aan te bevelen om dieren op uw perceel te laten groeien.
GA5a. Bij het beheer van de natuurgebieden is het aangewezen om de kwaliteit van het snoeiafval te analyseren. Indien verhoogde PFAS-concentraties aanwezig zijn, dient dit op gecontroleerde wijze afgevoerd te worden.
GA5B. Het is niet aangewezen om bessen of andere bosvruchten te consumeren of te oogsten tijdens het bezoek van de natuurgebieden. Ook het vangen en consumeren van vissen of andere waterorganismen is niet aangewezen.

Voor de industriegebieden

GA1b. Bij graafwerken is het aangewezen om maatregelen te nemen om blootstelling aan de verontreiniging te voorkomen.
GA2c. Het wordt afgeraden om het grondwater te gebruiken voor de tuin. Ook een industriële toepassing zonder de risico's te laten evalueren, is af te raden.
GA3a. Het is niet aangewezen om een bestaande verharding op het terrein weg te nemen.
GA3d. Wijzigt het terreingebruik door bijvoorbeeld afbraak of nieuwbouw, dan is een herevaluatie van de mogelijke risico's aangewezen.
GA3e. Worden boringen uitgevoerd of ondergrondse leidingen aangelegd, dan is het aangewezen om maatregelen te nemen om de verticale verspreiding van de verontreiniging te beperken.
GA3f. Bij het (her)aanleggen van ondergrondse leidingen is het aangewezen om maatregelen te nemen om permeatie door de (drinkwater)leidingen te voorkomen.

Voor de Palingbeek en Blokkersdijk

Gebaggerd slib dat vrijkomt bij het vrijmaken van oppervlaktewaterlichamen worden getest op PFAS, en ter plaatse naar behoren worden behandeld als het de normen overschrijdt overeenkomstig het "Decreet bodemsanering en bodembescherming" en het uitvoeringsbesluit Vlarebo.

Voorzorgsmaatregelen in afwachting van sanering

Er is op 3 maart 2023 aan 3M opgelegd dat zij in afwachting van de uitvoering van de bodemsaneringswerken voorzorgsmaatregelen moeten uitvoeren
voor het woon- en landbouwgebied. Deze bestonden uit communicatie over maatregelen om blootstelling aan de verontreiniging te beperken en een inventarisatie van kritische routes voor blootstelling aan verontreiniging in het gebied. Op 31 oktober 2023 werd op basis van deze inventarisatie door de bodemsaneringsdeskundige ERM in opdracht van 3M een voorstel van voorzorgsmaatregelen aan de OVAM overgemaakt. Op 30 november 2023 nam de OVAM een beslissing over dit voorstel. Het besluit waarmee aan 3M de uitvoering van deze voorzorgsmaatregelen wordt opgelegd, vindt u hieronder.