Voor overheden

Voor drugsgerelateerde vaststellingen wordt een onderscheid gemaakt tussen het achterlaten van drugsgerelateerde producten op een terrein van derden en het exploiteren van een illegaal drugslabo.
Meer informatie hierover vindt u terug in het document 'Aanpak bodemverontreiniging drugsgerelateerde producten' onderaan op deze pagina onder 'Ook interessant voor u'.

Het Bodemdecreet (artikel 74 t/m 82) voorziet een soepele regeling die het mogelijk maakt om eventuele bodemverontreinigingen ontstaan als gevolg van een schadegeval snel en efficiënt te verwijderen. Om van deze regeling gebruik te kunnen maken, moet aan de volgende toepassingsvoorwaarden voldaan zijn:

• het schadegeval moet binnen de 30 dagen bij de bevoegde overheid gemeld zijn;
• de effectieve behandeling van de bodemverontreiniging moet binnen de 180 dagen na het afleveren van het besluit van de bevoegde overheid kunnen afgerond worden.

Dit betekent dat bijvoorbeeld langdurige grondwateronttrekkingen niet in aanmerking komen voor de aanpak binnen de schadegevallenregeling.

1. Een schadegeval met bodemverontreiniging op eigen gemeentelijke grond.
2. Een inwoner of bedrijf meldt een schadegeval met bodemverontreiniging op zijn grond.
3. Een inwoner meldt een bodemverontreiniging die vermoedelijk tot stand kwam op een buurperceel.

Indien het schadegeval tot stand kwam op een terrein in eigendom of beheer van een gemeente, is de OVAM de bevoegde overheid om maatregelen op te leggen ter behandeling van de bodemverontreiniging. In dit geval wordt de gemeente als saneringsplichtige aangeduid door de OVAM.

a. Eerste Handelingen op het terrein

• Is de verontreiniging oppervlakkig? Breng dan absorberende korrels, zagemeel of een ander absorberend product aan.
• Breng desgevallend uw verzekeringsmaatschappij op de hoogte.
• Stel een bodemsaneringsdeskundige aan.
• Licht de mogelijke veroorzaker van het schadegeval in (indien gekend).
• Indien u meent dat het een schadegeval betreft dat binnen de schadegevallenprocedure kan opgevolgd worden, dient het schadegeval binnen de 30 dagen aan de bevoegde overheid gemeld te worden.

Wanneer een bestaande verontreiniging (bijvoorbeeld stedelijke diffuse verontreiniging) wordt ontdekt tijdens infrastructuurwerken verwijzen we naar de regels rond grondverzet.

b. Melding van het schadegeval aan de OVAM

Een schadegeval dat ontstaan is op een terrein in eigendom of beheer van een gemeente dient binnen de 30 dagen aan de OVAM gemeld te worden om in aanmerking te komen voor de schadegevallenprocedure.

Om het schadegeval te melden aan de OVAM kunt u het digitaal meldingsformulier bodemverontreiniging 2020 gebruiken dat u ook onderaan deze pagina vindt.

c. Verdere maatregelen

Indien de OVAM van oordeel is dat de bodemverontreiniging ontstaan is door een onvoorziene gebeurtenis, het schadegeval gemeld werd binnen de 30 dagen en de maatregelen ter behandeling van de bodemverontreiniging binnen de 180 dagen kunnen uitgevoerd worden, wordt het dossier verder opgevolgd binnen de schadegevallenprocedure.

De OVAM maakt binnen de 30 dagen na ontvangst van de melding een brief en besluit over. Hierin worden maatregelen opgelegd ter behandeling van de bodemverontreiniging. Deze maatregelen dienen uitgevoerd te worden onder leiding van een erkend bodemsaneringsdeskundige. Na afronding van de maatregelen maakt de bodemsaneringsdeskundige een evaluatierapport op conform de geldende richtlijn. Dit evaluatierapport dient zo spoedig mogelijk door de bodemsaneringsdeskundige via het webloket aan de OVAM bezorgd te worden. Na beoordeling zal de OVAM u een brief overmaken met de conclusies en het besluit van de OVAM.

De OVAM zal het evaluatierapport zowel administratief als milieutechnisch beoordelen:

d. Beoordeling evaluatierapport

De OVAM zal het evaluatierapport, opgesteld door de erkend bodemsaneringsdeskundige, zowel administratief als milieutechnisch beoordelen.

Er zijn twee mogelijkheden:

• De OVAM oordeelt dat er afdoende maatregelen werden getroffen en levert een verklaring af (in briefvorm) met de resultaten van de uitgevoerde maatregelen. Het schadegeval wordt afgesloten.
• De OVAM oordeelt dat de maatregelen niet tot het gewenste effect hebben geleid. In dit geval wordt bekeken welk gevolg er nog dient gegeven te worden conform het Bodemdecreet. In bepaalde gevallen zal voor de saneringsplichtige de verplichting gelden om een beschrijvend bodemonderzoek uit te voeren.

e. U bent niet de veroorzaker van de schade. Wordt u als saneringsplichtige beschouwd?

De OVAM raadt u in eerste instantie aan om met de vermoedelijke veroorzaker te spreken en tot een overeenkomst te komen.

U kan zich beroepen op artikel 82 van het Bodemdecreet. Dat artikel stelt dat de saneringsplichtige de gemaakte kosten kan verhalen op de persoon die overeenkomstig artikel 16 van het Bodemdecreet aansprakelijk is, en dat van die persoon een voorschot gevorderd of geëist kan worden als financiële zekerheid.

Het artikel 16 van het Bodemdecreet bepaalt dat wie bodemverontreiniging veroorzaakt heeft, aansprakelijk is voor de kosten die overeenkomstig dit decreet gemaakt worden voor het beschrijvend bodemonderzoek, de bodemsanering en de andere maatregelen, evenals voor de schade die door deze activiteiten of maatregelen veroorzaakt wordt.

Indien u van mening bent dat u schade ondervindt door handelingen of nalatigheden van derden kan u daarnaast een procedure overeenkomstig het Burgerlijk wetboek opstarten. Artikel 1382 en verder van het Burgerlijk Wetboek vormen hiervoor de wettelijke grondslag. Deze procedure verloopt via de rechtbank en staat los van het Bodemdecreet en de OVAM.

Indien deze situatie zich voordoet, voert de gemeente volgende acties uit:

• Een terreinbezoek afleggen om na te gaan of er effectief sprake is van een bodemverontreiniging.
• Nagaan of het een schadegeval betreft dat binnen de schadegevallenprocedure kan opgevolgd worden.

Nagaan wie de bevoegde overheid is voor de verdere opvolging

a. Aandachtspunten tijdens een terreinbezoek

• Voer een visuele inspectie uit en let op geurwaarnemingen van de bodem. Voer indien mogelijk een handboring uit of schep oppervlakkig grond af.
• Identificatie van de (mogelijke) bron en indien noodzakelijk maatregelen opleggen om de bron of het lek zo spoedig mogelijk te stoppen.
• Indien noodzakelijk brandweer of civiele bescherming vorderen.
• Nagaan in hoeverre het gaat om een recent incident dat binnen de schadegevallenprocedure kan opgevolgd worden.
• Nagaan welke maatregelen eventueel reeds ondernomen werden door de bewoner/exploitant/eigenaar.
• ...

b. Wie is bevoegde overheid

Betreft het een schadegeval dat bodemverontreiniging heeft veroorzaakt, dient de gemeente na te gaan wie de bevoegde overheid is: de gemeente zelf of de OVAM.

De OVAM:

• voor klasse 1-bedrijven;
• voor gronden in eigendom of beheer van de gemeente, autonoom gemeentebedrijf of intergemeentelijke samenwerking;
• voor gronden waarop een beschrijvend bodemonderzoek of bodemsanering lopende is.

De gemeente:

• voor alle gronden waarvoor de OVAM niet bevoegd is; bijvoorbeeld:
  • voor particuliere gronden;
  • voor klasse 2 en klasse 3-bedrijven;
  • voor gronden in eigendom van de Vlaamse Overheid.

Om het schadegeval te melden aan de OVAM kunt u het digitaal meldingsformulier bodemverontreiniging 2020 gebruiken dat u ook onderaan deze pagina vindt. 

c. Verdere opvolging van het schadegeval door de gemeente

Indien de gemeente (burgemeester) de bevoegde overheid is, voorziet het Bodemdecreet volgende stappen:

• De gemeente neemt een besluit waarbij ze vaststelt dat het gaat om een schadegeval dat onder het toepassingsgebied van de schaderegeling valt. Zij kan in dit besluit verder een uitspraak doen over de aanpak van het schadegeval en maatregelen tot behandeling van bodemverontreiniging bij schadegevallen opleggen. In de beslissing wordt ook gewezen op de verplichting om na de uitvoering van de maatregelen een evaluatierapport te laten opmaken onder leiding van een erkend bodemsaneringsdeskundige. Op deze pagina vindt u een briefsjabloon en besluit.
• De gemeente deelt haar beslissing (opgelegde maatregelen) binnen dertig dagen na ontvangst van de melding mee aan de saneringsplichtige.
• In bepaalde gevallen werd door de saneringsplichtige reeds een erkend bodemsaneringsdeskundige onder de arm genomen. Dan kan er best in overleg bekeken worden welke maatregelen opgenomen worden in het besluit van de gemeente.
• Er zijn ook gemeenten die zelf beroep doen op een erkend bodemsaneringsdeskundige. Die kan het terreinbezoek dan afleggen en de gemeente begeleiden in het opleggen van de maatregelen ten aanzien van de saneringsplichtige.

Op het terrein worden maatregelen genomen

De plichtige gaat over tot behandeling van de bodemverontreiniging, zoals bepaald in de beslissing van de burgemeester:

• In dat geval gaat de gemeente (burgemeester) enkel nog op regelmatige basis na of de uitvoering van de maatregelen vlot lopen. Ook de termijn van 180 dagen voor het nemen van de maatregelen wordt in het oog gehouden. In het besluit diende de gemeente (burgemeester) reeds duidelijk aan te geven dat de opmaak van een evaluatierapport door een erkend bodemsaneringsdeskundige noodzakelijk is.
• Het evaluatierapport dat na de uitvoering van de maatregelen moet worden opgesteld door een deskundige wordt aan de OVAM (via het webloket) en aan de bevoegde overheid (gemeente) overgemaakt. Op basis van dit rapport zal de OVAM een uitspraak doen over de genomen maatregelen en zal zij een brief sturen naar de opdrachtgever van de maatregelen. Doorgaans wordt hiervan een afschrift bezorgd aan de gemeente.
• In bepaalde gevallen worden op het terrein maatregelen genomen, maar wordt de termijn van 180 dagen (aanzienlijk) overschreden en/of wordt er geen evaluatierapport opgesteld. In deze gevallen is het aangewezen om de OVAM in kennis te stellen over de stand van zaken. Afhankelijk van de situatie en de beschikbare informatie zal bekeken worden of het dossier verder door de OVAM dient opgevolgd te worden conform artikel 9 van het Bodemdecreet (uitvoering beschrijvend bodemonderzoek) en de schadegevallenprocedure dient opgeheven te worden.

Op het terrein worden geen of onvoldoende maatregelen genomen

Versturen van herinneringsbrief

Indien de saneringsplichtige niet of onvoldoende overgaat tot het nemen van maatregelen op het terrein binnen de termijn van 180 dagen, is het aangewezen dat de gemeente (burgemeester) een herinneringsbrief stuurt aan de saneringsplichtige. Hierin kan verzocht worden om de reeds ondernomen en nog te nemen maatregelen kenbaar te maken en/of kan verzocht worden om de opgelegde maatregelen alsnog binnen een welbepaalde korte periode aan te vatten of verder te zetten. Een sjabloon van de herinneringsbrief kan u op deze pagina terugvinden.

Blijft een verdere reactie uit of blijkt dat de opgelegde maatregelen onmogelijk nog op korte termijn kunnen afgerond worden zijn volgende stappen mogelijk:

Ambtshalve optreden van de gemeente

Reageert de saneringsplichtige niet en worden er geen maatregelen genomen op het terrein, dan voorziet het Bodemdecreet dat de bevoegde overheid kan overgaan tot ambtshalve maatregelen:

• Indien de gemeente (burgemeester) hiervoor opteert, neemt hij een gemotiveerde schriftelijke beslissing om zelf de maatregelen uit te voeren op kosten van de plichtige. Hij stelt de betrokken partijen (plichtige) in kennis van de beslissing. Voor meer informatie over het ambtshalve optreden bij schadegevallen, kan u contact opnemen met de OVAM. Onze contactgegevens vindt u onderaan op deze pagina terug.

OF

Opheffen besluit maatregelen binnen de schadegevallenprocedure

Als een ambtshalve aanpak door de gemeente niet tot de opties behoort, is het aangewezen om het besluit waarin maatregelen opgelegd werden ter behandeling van de bodemverontreiniging op te heffen. Een voorbeeldjsabloon voor het opheffen van het besluit vindt u op deze pagina.

• Gelieve een kopie van deze brief aan de OVAM over te maken zodanig dat de OVAM het dossier verder kan opvolgen. Het wettelijk kader voorziet dat er voor dergelijke verontreinigingen een beschrijvend bodemonderzoek (eventueel gevolgd door een sanering) uitgevoerd moet worden.
• Bij twijfel omtrent de verdere stappen kan u contact opnemen met onze diensten. Onze contactgegevens kan u onderaan op deze pagina terugvinden. Wij bekijken dan samen met u welke verdere stappen ondernomen dienen te worden.

Indien deze situatie zich voordoet, wordt het volgende verwacht van de gemeente:

• Een terreinbezoek afleggen aan het perceel dat schade ondervindt.
• Een terreinbezoek afleggen aan het perceel waar zich vermoedelijk de bron bevindt.
• Een terreinbezoek afleggen aan percelen die mogelijk de potentiële oorzaak of bron zijn van de verontreiniging.

Terreinbezoek

Tijdens de uitvoering van een terreinbezoek, zijn er volgende aandachtspunten:

• visuele inspectie en geurwaarnemingen van de bodem, indien mogelijk kan een handboring worden uitgevoerd of oppervlakkig grond worden afgeschept;
• visuele inspectie van tanks, leidingen, vulpunten, ontluchtingen, vaten,... andere potentiële bronnen voor verontreiniging;
• mogelijke bronnen in de nabije omgeving inventariseren en op deze gronden eveneens een terreinbezoek uitvoeren;
• nagaan of een mazouttank over de nodige (keurings)attesten beschikt;
• nagaan of er abnormale verbruiken zijn van mazouttanks (wanneer laatste vulling);
• nagaan of er recent tanks werden verwijderd of buiten gebruik gesteld en/of de nodige attesten hiervan ter beschikking zijn;
• er kan eventueel een camera-inspectie worden uitgevoerd van de riolering;
• indien de oorzaak of bron van de verontreiniging gekend is, nagaan of er dringende maatregelen dienen opgelegd te worden om de bron en/of het lek zo spoedig mogelijk te stoppen;
• indien noodzakelijk brandweer of civiele bescherming vorderen;
• nagaan welke maatregelen eventueel reeds ondernomen werden door de bewoner/exploitant/eigenaar van het terrein waar de verontreiniging tot stand is gekomen;
• nagaan in hoeverre het gaat om een recent incident dat binnen de schadegevallenprocedure kan opgevolgd worden. Is er sprake van bodemverontreiniging maar is de schadegevallenprocedure niet van toepassing? Ga verder naar deze webpagina voor meer informatie.
• ….

Wie is de bevoegde overheid?

Is er sprake van bodemverontreiniging maar is de schadegevallenprocedure niet van toepassing? Ga verder naar deze webpagina voor meer informatie.

Betreft het een schadegeval dat bodemverontreiniging heeft veroorzaakt, dient de gemeente na te gaan wie de bevoegde overheid is: de gemeente zelf of de OVAM.

De OVAM:

• voor klasse 1-bedrijven;
• voor gronden in eigendom of beheer van de gemeente, autonoom gemeentebedrijf of intergemeentelijke samenwerking;
• voor gronden waarop een beschrijvend bodemonderzoek of bodemsanering lopende is.

De gemeente:

• voor alle gronden waarvoor de OVAM niet bevoegd is bijvoorbeeld:
  • voor particuliere gronden;
  • voor klasse 2 en klasse 3-bedrijven;
  • voor gronden in eigendom van de Vlaamse Overheid;
  • enz.

Om het schadegeval te melden aan de OVAM kunt u het digitaal meldingsformulier bodemverontreiniging 2020 gebruiken dat u ook onderaan deze pagina vindt. 

Verdere opvolging van het schadegeval door de gemeente

Indien de gemeente de bevoegde overheid is, voorziet het Bodemdecreet volgende stappen:

• De gemeente neemt een besluit waarbij ze vaststelt dat het gaat om een schadegeval dat onder het toepassingsgebied van de schaderegeling valt. Ze kan in dit besluit verder een uitspraak doen over de aanpak van het schadegeval en maatregelen tot behandeling van bodemverontreiniging bij schadegevallen opleggen. In de beslissing wordt ook gewezen op de verplichting om na de uitvoering van de maatregelen een evaluatierapport te laten opmaken onder leiding van een erkend bodemsaneringsdeskundige. Een briefsjabloon en besluit vindt u op deze pagina terug.
• De gemeente deelt haar beslissing binnen dertig dagen na ontvangst van de melding mee aan de saneringsplichtige.
• In bepaalde gevallen werd door de saneringsplichtige reeds een erkend bodemsaneringsdeskundige onder de arm genomen. Dan kan er best in overleg bekeken worden welke maatregelen opgenomen worden in het besluit van de gemeente. Er zijn ook gemeenten die zelf beroep doen op een erkend bodemsaneringsdeskundige. Die kan dan het terreinbezoek afleggen en de gemeente begeleiden in het opleggen van de maatregelen ten aanzien van de saneringsplichtige.

Op het terrein worden maatregelen genomen

De plichtige gaat over tot behandeling van de bodemverontreiniging, zoals bepaald in de beslissing van de burgemeester:

• In dat geval gaat de gemeente enkel nog op regelmatige basis na of de uitvoering van de maatregelen vlot loopt. Ook de termijn van 180 dagen voor het nemen van de maatregelen wordt in het oog gehouden. In het besluit diende de gemeente reeds duidelijk aan te geven dat de opmaak van een evaluatierapport door een erkend bodemsaneringsdeskundige noodzakelijk is.
• Het evaluatierapport dat na de uitvoering van de maatregelen moet worden opgesteld door een deskundige wordt aan de OVAM (via het webloket) en aan de bevoegde overheid (gemeente) overgemaakt. Op basis van dit rapport zal de OVAM een uitspraak doen over de genomen maatregelen en zal zij een brief sturen naar de opdrachtgever van de maatregelen. Doorgaans wordt hiervan een afschrift bezorgd aan de gemeente.
• In bepaalde gevallen worden op het terrein maatregelen genomen, maar wordt de termijn van 180 dagen (aanzienlijk) overschreden en/of wordt er geen evaluatierapport opgesteld. In deze gevallen is het aangewezen om de OVAM in kennis te stellen over de stand van zaken. Afhankelijk van de situatie en de beschikbare informatie zal bekeken worden of het dossier verder door de OVAM dient opgevolgd te worden conform artikel 9 van het Bodemdecreet (uitvoering beschrijvend bodemonderzoek) en de schadegevallenprocedure dient opgeheven te worden.

Op het terrein worden geen of onvoldoende maatregelen genomen

Versturen van herinneringsbrief

Indien de saneringsplichtige niet of onvoldoende overgaat tot het nemen van maatregelen op het terrein binnen de termijn van 180 dagen, is het aangewezen dat de gemeente een herinneringsbrief stuurt aan de saneringsplichtige. Hierin kan verzocht worden om de reeds ondernomen en nog te nemen maatregelen kenbaar te maken en/of kan verzocht worden om de opgelegde maatregelen alsnog binnen een welbepaalde korte periode aan te vatten of verder te zetten. Een sjabloon van de herinneringsbrief vindt u op deze pagina.

Blijft een verdere reactie uit of blijkt dat de opgelegde maatregelen onmogelijk nog op korte termijn kunnen afgerond worden zijn volgende stappen mogelijk:

Ambtshalve optreden van de gemeente

Reageert de saneringsplichtige niet en worden er geen maatregelen genomen op het terrein, dan voorziet het Bodemdecreet dat de bevoegde overheid kan overgaan tot ambtshalve maatregelen:

• Indien de gemeente hiervoor opteert, neemt ze een gemotiveerde schriftelijke beslissing om zelf de maatregelen uit te voeren op kosten van de plichtige. Ze stelt de betrokken plichtige partijen in kennis van de beslissing. Voor meer informatie over het ambtshalve optreden bij schadegevallen, kan u contact opnemen met de OVAM. Onze contactgegevens vindt u onderaan op deze pagina.

OF

Opheffen besluit maatregelen binnen de schadegevallenprocedure

• Als een ambtshalve aanpak door de gemeente niet tot de opties behoort, is het aangewezen om het besluit waarin maatregelen opgelegd werden ter behandeling van de bodemverontreiniging op te heffen. Een voorbeeldjsabloon voor het opheffen van het besluit vindt u op deze pagina. Gelieve een kopie van deze brief aan de OVAM over te maken zodanig dat de OVAM het dossier verder kan opvolgen. Het wettelijk kader voorziet dat er voor dergelijke verontreinigingen een beschrijvend bodemonderzoek (eventueel gevolgd door een sanering) uitgevoerd moet worden.
•  Bij twijfel omtrent de verdere stappen kan u contact opnemen met onze diensten. Onze contactgegevens vindt u onderaan op deze pagina. Wij bekijken dan samen met u welke verdere stappen ondernomen dienen te worden.

• Besluit maatregelen
• Begeleidend schrijven besluit gemeente
• Herinnering besluit gemeente
• Opheffen besluit gemeente
• Beslissing burgemeester ambtshalve uitvoering schadegevallenprocedure

In bepaalde situaties zal de saneringsplichtige niet of in onvoldoende mate reageren en/of maatregelen nemen of het kan zijn dat de maatregelen effectief worden uitgevoerd onder leiding van de bodemsaneringsdeskundige maar deze niet op korte termijn (na overschrijding van de 180 dagen) kunnen afgerond worden.

Indien de saneringsplichtige niet of in onvoldoende mate gereageerd heeft, is het aangewezen om het besluit waarin maatregelen opgelegd werden ter behandeling van de bodemverontreiniging na het verstrijken van de 180 dagen op te heffen. Dit zal inhouden dat het besluit niet meer geldt als meldingsakte of omgevingsvergunning. Een verdere opvolging van het dossier zal dan door de OVAM gebeuren conform artikel 9 van het Bodemdecreet (uitvoering beschrijvend bodemonderzoek).