Green Deals
Eerste voortgangsrapport van Green Deal Anders Verpakt
In december 2023 publiceerde de OVAM het eerste voortgangsrapport over de Green Deal Anders Verpakt. Het rapport geeft een stand van zaken en een overzicht van events, informatiebronnen, door de GDAV gefinancierde projecten, communicatiekanalen en opportuniteiten gelinkt aan de GDAV.
Green Deal Duurzame Zorg van start
Op 15 maart 2023 ging de Green Deal Duurzame Zorg van start. Deze samenwerkingsovereenkomst loopt nog tot december 2026. Het doel is om met alle betrokken stakeholders de zorg- en welzijnssector te verduurzamen door het One Health-principe te promoten — dat is een interdisciplinaire samenwerking om de gezondheid van mensen, dieren en milieu te verbeteren — en om de kennis over duurzame zorg en welzijn te vergroten, onder meer door een lerend netwerk op te zetten. De Vlaamse overheid van haar kant verbindt zich ertoe een coherent beleid te ontwikkelen om die verduurzaming te faciliteren. De deelnemers aan de Green Deal zullen zich toeleggen op specifieke doelstellingen binnen vier thema’s: natuur en gezondheid, klimaat en infrastructuur, materialen en afval, en geneesmiddelen in water. De OVAM is mee de trekker voor het thema Materialen & Afval. Ondertussen hebben al meer dan 200 deelnemers het engagement ondertekend.
Green Deal Circulair Bouwen leverde 160 circulaire bouwprojecten op
Met een slotevent op 16 februari 2023 werd de Green Deal Circulair Bouwen na vier jaar succesvol afgerond. Gedurende die periode engageerden 360 organisaties zich voor 160 projecten. Samen vormden ze een lerend netwerk van bedrijven, overheden, onderzoeksinstellingen, financiers en middenveldorganisaties. Ze onderzochten onder meer juridische en financiële hefbomen, nieuwe businessmodellen en samenwerkingsmogelijkheden. Het geleverde werk en de opgedane kennis vormen nu de basis voor de Werkagenda Circulair Bouwen van Vlaanderen Circulair, waar de OVAM en Embuild Vlaanderen opnieuw hun schouders onder zetten.
Herbruikbaar cateringmateriaal
Herbruikbare bekers en retoursysteem verplicht op evenementen
Conferentie herbruikbaar cateringmateriaal was een succes
Om lokale besturen en eventorganisatoren te ondersteunen bij de nieuwe regels, organiseerde de OVAM in samenwerking met Fost Plus voor de eerste keer een conferentie over herbruikbaar cateringmateriaal. Op 20 maart 2023 konden de 334 deelnemers kiezen uit 8 sessies gegeven door een 20-tal sprekers uit verschillende hoeken van de evenementensector. Op een gelijklopende beurs konden ze kennismaken met 22 aanbieders van herbruikbaar materiaal, wasfaciliteiten, waarborgsystemen en het OVAM-communicatieaanbod.
Bekijk hier het OVAM-communicatieaanbod.
Lokaal materialenplan
Lokaal Materialenplan legt focus op preventie en daling van restafval
De Vlaamse Regering keurde het Lokaal Materialenplan goed op 26 mei 2023. Tot 2030 vormt dat plan het nieuwe beleidskader rond preventie, selectieve inzameling, recyclage, verbranding, storten, zwerfvuil en sluikstorten voor de meeste afvalstromen van burgers en bedrijven. Daarbij ligt de focus meer dan ooit op afvalpreventie als beste strategie om de milieu-impact te minimaliseren. Tegelijk voert het plan ook maatregelen door om het aandeel van restafval sterk naar beneden te krijgen, zoals de veralgemeende inzameling van huishoudelijk bioafval in alle Vlaamse gemeenten en de gewichtsdiftar voor het restafval van bedrijven. Dat alles moet leiden tot een reductie van de capaciteit voor afvalverbranding. De OVAM is een trekker van de meeste acties in het Lokaal Materialenplan en legt daarbij de nadruk op samenwerking met de verschillende stakeholders.
Lees er meer over in de OVAM.link van oktober 2023.
Voedselverlies
Vlaamse gezinnen gooien 2 tot 3 winkelkarren voedsel weg
In 2021 lanceerde de Vlaamse Regering het Actieplan voedselverlies en biomassareststromen 2021-2025. Als onderdeel daarvan publiceerde de OVAM in 2023 een nieuwe monitor, waaruit blijkt dat Vlaamse huishoudens jaarlijks 224 027 ton eetbaar voedsel weggooien, net geen 34 kg per persoon. Het gaat vooral om brood, bereide gerechten, groenten en fruit, goed voor een jaarlijks verlies van 369 euro per gezin.
Het merendeel van die eetbare voedselresten, 26 kg per inwoner, komt bovendien nog steeds bij het restafval en dus in de verbrandingsoven terecht. Terwijl het een win-win kan zijn om voedselrestjes te gebruiken in een nieuw recept of als grondstof voor compostering thuis, of in te zamelen als gft. Sinds 1 januari 2024 geldt er een verplichting voor de selectieve inzameling van voedselresten, zowel voor bedrijven als voor huishoudens.
Wordt u ook een Kostwinner?
Vermijd voedselverlies en kook met Wat-je-nog-liggen-hadGPT
In de strijd tegen voedselverlies schuwen de Kostwinners het gebruik van technologische innovaties niet. Zo lanceerden ze de Wat-je-nog-liggen-hadGPT: een gratis te gebruiken AI chatbot die van elke combinatie van voedselrestjes in de koel- of voorraadkast een interessant, smaakvol recept maakt. Inspirerend is het in elk geval.
Kwitten: want Kappen met Wegwerp Is Top!
Het maakt de OVAM geen zak uit met welke zak je shopt …
… als je ’m maar van thuis meebrengt! Die boodschap verscheen op 18 november 2023 in de etalages van negen bekende modemerken voor de start van de Week van de Afvalvermindering. Tijdens die week droegen ook alle paspoppen in die etalages een winkeltas … van de concurrentie. Daarmee willen de merken en de OVAM samen duidelijk maken dat zelf een winkeltas meebrengen altijd beter is, ongeacht welk logo erop staat. Op die manier vermijden shoppers ook de ‘zak vol zakken’ die uiteindelijk toch na eenmalig gebruik bij het afval terechtkomen.
Kijk op kwitten.be voor het verslag van deze en andere kwitacties.
Cmartlife
Mijlpaal voor het EU LIFE-project Cmartlife
OVAM-rapport beschrijft acties die gebruik van kunststofrecyclaat bevorderen
Vlaamse producenten en (eind)gebruikers zijn nog vaak terughoudend als het op kunststofrecyclaat aankomt. Daarom onderzocht de OVAM binnen het Uitvoeringsplan Kunststoffen 2020-2025 en het Europese project Cmartlife wat de opportuniteiten en barrières zijn en welke maatregelen het gebruik van kunststofrecyclaat kunnen bevorderen.
De studie ziet de grootste kansen voor mechanisch gerecycleerd kunststof in de automobielsector, in verpakkingen, in elektrische en elektronische apparaten en in de landbouw. De belangrijkste barrières zijn de beschikbaarheid, de prijs en de normering van het recyclaat. Maatregelen en acties die op verschillende beleidsniveaus kunnen bijdragen, gaan vooral over ecodesign en productnormering, selectieve inzameling en sortering, recyclage en financiële incentives op het niveau van het eindproduct of polymeer.
Een uitgebreid overzicht van de voorgestelde beleidsmaatregelen en acties vindt u in het rapport.
Lerend netwerk over het voorkomen van kunststofgranulaatverliezen in het milieu
Kunststofgranulaat, zoals pellets, vlokken of poeder, is de grondstof van talloze producten, maar is ook een belangrijke bron van plasticvervuiling. Daarom organiseerde VIL (het aanspreekpunt voor de logistieke sector) samen met de OVAM en VLAIO-industriepartnerschappen het lerend netwerk ‘Voorkomen van kunststofgranulaatverliezen in het milieu’. Producenten, verwerkers, logistieke bedrijven en recyclagebedrijven volgden een traject van vijf sessies die bestonden uit presentaties, bedrijfsbezoeken en discussies. Daarnaast leverde het lerend netwerk ook input voor de studie van VITO over de Beste Beschikbare Technieken om granulaatverliezen te voorkomen. Die studie moet leiden tot bijkomende maatregelen in VLAREM om verliezen te vermijden.
Duurzame alternatieven voor turf in potgrond
De ontginning van veen voor potgrond heeft een zware impact op het milieu en stoot heel wat CO2 uit. Daarom trekt de Vlaamse overheid sinds 2021 een actie rond de verduurzaming van teeltsubstraten binnen het Cmartlife-project. De bedoeling is turf uit veengebieden zoveel mogelijk te vervangen door duurzamere alternatieven, zoals biomassareststromen. Eind 2022 nam de OVAM het initiatief om een intentieovereenkomst af te sluiten met een diverse groep stakeholders, waaronder de potgrondsector, proefcentra, onderzoeksinstellingen, natuurbeheerorganisaties, Vlaco en overheidsinstanties. De overeenkomst geldt als een startpunt, zowel voor de hobby- als voor de professionele markt. Het doel is tegen 2025 minimaal 35 volumeprocent veen voor lokale, duurzamere alternatieven in te zetten.
Asbest
Voortaan asbestophaling aan huis in alle Vlaamse gemeenten
Sinds het voorjaar van 2023 kunnen alle inwoners van Vlaanderen, lokaal erkende jeugdverenigingen en gemeentediensten asbestcementen materialen laten ophalen aan huis. De lokale besturen bieden die dienstverlening aan met de ondersteuning van de OVAM. Om dat alvast tot 2026 mogelijk te maken, kon de OVAM eind 2022 een subsidie toekennen aan 21 projecten dankzij de relancemiddelen van het plan Vlaamse Veerkracht. Zo sloten ook de laatste gemeenten mee aan.
Nieuwe oproep voor ondersteuning asbestveilige zorgvoorzieningen
In heel wat zorgvoorzieningen komt nog asbest voor. Daarom lanceerde de OVAM in mei 2023 samen met negen koepelorganisaties uit de zorg een tweede oproep voor zorgvoorzieningen om zich aan te melden voor ondersteuning. Dankzij het sectorprotocol asbestveilige zorg kunnen zij een beroep doen op de OVAM voor de actualisatie of verfijning van hun asbestinventaris en voor ondersteuning bij asbestverwijdering. Voorzieningen die zorg verlenen aan kinderen of jongvolwassenen kunnen dan rekenen op 50 % ondersteuning, andere op 35 %. De koepelorganisaties engageren zich om snel werk te maken van de asbestafbouw. Zo streven ze ernaar om voor elke zorgvoorziening over een asbestattest te beschikken tegen 2029 in plaats van tegen 2032.
Actualisatie leidraad handhaving bij asbestincidenten en opleiding toezichthouders
Al meer dan 1 miljoen m² asbestdaken bij landbouwbedrijven verwijderd
In 2021 startte het protocol asbestveilige landbouwdaken, waarmee landbouwers gratis hun asbestdak konden laten ophalen. De vraag bleek toen groter dan het beschikbare budget, dus werden er in juli 2023 nieuwe middelen vrijgemaakt om zo’n 1200 extra landbouwbedrijven verder te helpen. In minder dan een maand tijd was die kaap alweer bereikt. Dat was onder meer te danken aan de ondersteuning van de sectororganisaties Boerenbond, Algemeen Boerensyndicaat (ABS) en het Vlaams Agrarisch Centrum (VAC), die hielpen bij de communicatie en de sensibilisering. Ondertussen haalde de OVAM al bij 1652 landbouwbedrijven in totaal meer dan 1 miljoen m² asbesthoudende dakbekleding op. Begin 2024 startte een nieuwe aanmeldingsperiode voor 1200 landbouwers.
Nieuwe oproep voor het sectorprotocol asbestveilige scholen
Het onderwijs is een prioritaire doelgroep in het Actieplan asbestafbouw. Daarom biedt de OVAM via een sectorprotocol ondersteuning aan scholen bij de opmaak van een asbestattest, begeleiding door een asbestdeskundige, bijstand bij een asbestincident en tussenkomst bij asbestverwijdering. Voor die tussenkomst konden scholen zich aanmelden van 16 augustus tot 24 oktober 2023, op voorwaarde dat ze gebruik maakten van een raamcontract van de OVAM. Ondersteuning door een asbestdeskundige kunnen ze doorlopend aanvragen.
Eén jaar asbestattest
Op 23 november 2022 werd het asbestattest verplicht bij de verkoop van een woning of gebouw ouder dan 2001. Eind 2023 stond de teller op 166 000 afgeleverde asbestattesten, opgemaakt door ruim 1600 gecertificeerde asbestdeskundigen.
De verplichte beschikbaarheid van een asbestattest bij de verkoop van een woning of gebouw ouder dan 2001 is intussen goed ingeburgerd. Eigenaars vinden vlot een asbestdeskundige en het aantal asbestdeskundigen volstaat ruimschoots om aan de vraag te voldoen. Hoewel geen sinecure, bleek de software voor de rapportage en het beheer van de asbestattesten zonder noemenswaardige problemen te functioneren in deze ongeziene marktopstart.
Eén jaar na de invoering blijkt duidelijk hoe belangrijk het asbestattest is om eigenaars te informeren en te beschermen tegen asbestrisico’s. In 65 % van de woningen en gebouwen met een risicobouwjaar zijn één of meerdere asbesttoepassingen aanwezig. Het asbestattest toetst finaal of het gebouw asbestveilig is of niet. In 41 % van de gevallen moeten eigenaars maatregelen nemen om tot een asbestveilige toestand te komen. Met een hele waaier aan instrumenten ondersteunen de OVAM en de Vlaamse overheid deze eigenaars om makkelijk en voordeliger asbest te laten verwijderen. Tegen 2040 wil Vlaanderen asbestveilig zijn.
Bekijk hier de ondersteuning en subsidies bij asbestverwijdering.