Sloopafval: wat en hoe?

Inzameling van sloopafval

Algemeen geldt dat de verschillende soorten afval die ontstaan tijdens het renoveren, ontmantelen of slopen zoveel mogelijk gescheiden moeten ingezameld worden.
De inzameling van de verschillende fracties sloopafval moet zodanig gebeuren dat ze het hergebruik en de hoogwaardige recyclage niet hindert.

• Vlarema geeft een lijst van 24 bedrijfsafvalstoffen die gescheiden moeten worden aangeboden en opgehaald of ingezameld. Raadpleeg dus deze lijst als u zeker wilt zijn.

• Gevaarlijke afvalstoffen zoals resten van siliconen, verfblikken en -borstels, verf- en lijmresten, afbijtmiddelen, afvalolie … moeten apart worden ingezameld.

• Gevaarlijke afvalstoffen zoals batterijen moeten boven een lekbak opgeslagen worden.

• Restafval zoals pmd, etensresten of ander met huishoudelijk afval vergelijkbare fracties mogen niet samen met het bouwafval worden ingezameld.

• Verpakkingen van bouwmaterialen mogen niet samen met het bouwafval worden ingezameld.

• Hou de puinfractie zo zuiver mogelijk en hou alle afval dat de recyclage van puin kan belemmeren (bv hout, plastic, …) uit de puincontainer.

• Wanneer gescheiden inzameling in aparte recipiënten niet mogelijk is, mag u droge, niet-gevaarlijke afvalfracties samen in één recipiënt inzamelen. Voorwaarden hierbij zijn dat dit het uitsorteren en de hoogwaardige verwerking van de afzonderlijke afvalfracties niet verhindert. Dit is afhankelijk van de zuiverheidseisen die gesteld worden door de respectievelijke verwerkers van de fracties bouw- en sloopafval. De andere voorwaarde is dat het recipiënt wordt overgebracht naar een vergunde sorteerinrichting die de fracties volledig uitsorteert. De sorteerinrichting moet dus alle fracties opnieuw kunnen scheiden. De verschillende fracties sloopafval kunnen maar onder strikte voorwaarden in eenzelfde inzamelrecipiënt afgevoerd worden. 

Gezien de specificiteit van sloopafval zal voor de gescheiden inzameling van de verschillende fracties verdere afspraken gemaakt worden met de sector en zullen ervoor specifieke criteria in de regelgeving worden voorzien. Bij een volgende aanpassing van Vlarema en zullen specifieke criteria voor de inzameling (en sortering) van bouw- en sloopafval in de regelgeving worden voorzien.
De inzameling van de verschillende fracties sloopafval moet zodanig gebeuren dat het hergebruik en de hoogwaardige recyclage niet wordt verhinderd. De zuiverheidseisen die aan de verschillende fracties bouw- en sloopafval gesteld worden zijn dus afhankelijk van de acceptatiecriteria van de inrichtingen die de respectievelijke fracties verwerken voor gebruik in of als grondstof. De zuiverheidseisen zijn dus afhankelijk van de verdere ontwikkelingen in recyclagemogelijkheden voor tal van afvalstoffen.

Opmaak van een afvalplan voor sloopafval

Voor een doorgedreven selectieve sloop en gescheiden inzameling op de werf zijn er vaak praktische obstakels, zoals:

• logistieke problemen:

• er is te weinig plaats op de werf voor verschillende containers,

• containers zijn vaak niet volledig gevuld voor transport;

• tijdsdruk: -doorgedreven selectieve sloop vraagt extra tijd,

• economische redenen: gescheiden afvoer kan duurder uitvallen dan de afvoer van een gemengde container of van het puin vermengd met stoorstoffen;

• veiligheidsredenen: soms kan er niet selectief gesloopt worden omwille van stabiliteit, hinder naar de omgeving …

Het afvalplan van de sloopaannemer kan hierin een oplossing bieden.
Bij de sloop en renovatie kan de aannemer de hoeveelheid en de fracties van de afvalstoffen die zullen vrijkomen inschatten op basis van het sloopopvolgingsplan (SOP). Op basis daarvan kan de aannemer, zoals voor bouwafval, een afvalplan opstellen voor de afvoer van afvalstoffen. Het opstellen van een afvalplan is niet wettelijk verplicht, maar het is een handig hulpmiddel. Uiteraard moeten de acties in uw afvalplan wel voldoen aan de criteria voor gescheiden inzameling van Vlarema. Deze criteria (artikel 4.3.2 van Vlarema) en de specifieke criteria voor bouw- en sloopafval wanneer dit in de Vlarema is ingeschreven.
In deze tabel zie u waar u naartoe kunt met het sloopafval van uw werf. U ziet ook per afvalsoort wat de hergebruik-, recyclage- of valorisatiemogelijkheden zijn. Materiaalrecuperatie verdient altijd de voorkeur op energetische valorisatie. Storten is de laatste optie, behalve voor de gevaarlijke afvalstoffen.

Afvoermogelijkheden voor puin

Zuiver puin opgevolgd door Tracimat
Tracimat ziet als erkende sloopbeheersorganisatie bij de sloop toe op de herkomst en de gescheiden inzameling van puin en de correcte afvoer van afvalstoffen.
Voor sloopmaterialen die de volledige standaardprocedure voor tracering (link naar deze SP) hebben doorlopen, kan een sloopattest afgeleverd worden. Momenteel is deze procedure enkel uitgewerkt voor puin. In de toekomst kan dit mogelijk ook nog voor andere sloopmaterialen verder uitgewerkt worden.

De zuiverheidseisen voor puin zijn gebaseerd op de criteria vermeld in het eenheidsreglement (link 7.5.3). Bij de acceptatie van het puin maakt de verwerker een onderscheid tussen puin met laagmilieurisico-profiel (LMRP) en puin met hoogmilieurisico-profiel (HMRP). De criteria van LMRP-puin garanderen dat een breker het puin kan verwerken tot gerecycleerde granulaten die voldoen aan de criteria van Vlarema. Bij HMRP-puin is de herkomst en kwaliteit van het puin niet gegarandeerd. Daarom moet deze stroom extra gecontroleerd worden om de conformiteit met Vlarema te garanderen.
Wanneer steeds meer puin wordt verwerkt als LMRP leidt dit tot een kwaliteitsverbetering en -garantie van de gerecycleerde granulaten.
Tracimat levert een verwerkingstoelating voor LMRP af als de herkomst, de kwaliteit en de zuiverheid gegarandeerd kan worden.
Zuiver puin – niet opgevolgd door Tracimat
Zuiver puin waarvoor Tracimat geen verwerkingstoelating afleverde, kunt u wel vanaf de werf rechtstreeks naar de breker afvoeren, maar het zal daar als HMRP verwerkt moeten worden.
Onzuiver puin
Onzuiver puin moet vooraleer het gebroken wordt naar een sorteerinrichting  afgevoerd worden. Deze sorteerinrichting moet over een kwaliteitsborgingsysteem (KBS) met externe controle beschikken om te garanderen dat de verontreinigingen in het puin goed worden uitgesorteerd.
Onzuiver puin – opgevolgd door Tracimat
Ook het puin dat door Tracimat wordt opgevolgd maar waarvoor geen verwerkingstoelating voor LMRP is afgeleverd omdat het technisch of economisch niet haalbaar is om op de werf de ‘storende stoffen’ (stoffen die de recyclage van puin verhinderen) van het puin te scheiden en afzonderlijk in te zamelen, moet afgevoerd worden naar een sorteerinrichting (met KBS).
Puin dat te verontreinigd is en niet kan uitgesorteerd worden, moet u afvoeren naar een reinigingsinrichting of naar een daartoe vergunde stortplaats.

Afvoermogelijkheden voor andere sloopmaterialen (ander dan puin)

Voor de andere sloopmaterialen bestaan er nog geen algemene zuiverheidseisen. De verwerkers leggen dus zelf hun criteria vast wat betreft acceptatie van de diverse afvalsoorten. Deze verwerkers -de recycleurs en de sorteerinrichtingen- zijn verplicht om hun zuiverheidseisen aan de verschillende fracties duidelijk te communiceren aan de aannemers, inzamelaars, handelaars en makelaars.

Gezien de specificiteit van sloopafval zal voor de gescheiden inzameling van de verschillende fracties verdere afspraken gemaakt worden met de sector en zullen ervoor specifieke criteria in de regelgeving worden voorzien. Bij een volgende aanpassing van Vlarema en zullen specifieke criteria voor de inzameling (en sortering) van bouw- en sloopafval in de regelgeving worden voorzien.

Enkele richtlijnen voor de bouwheer om op te nemen in bestekteksten of in contractuele overeenkomsten

Het is voor de bouwheer van belang te weten waaraan de sloper zich moet houden en wat van belang is bij de uitvoering van de werken. Als de sloop en afvoer en verwerking van het sloopafval niet correct verloopt, kan dit immers ook gevolgen hebben voor de bouwheer. Goede afspraken maken goede vrienden. Leg daarom duidelijke afspraken vast in het bestek en de contractuele documenten met de aannemer. Zo moet u op voorhand weten wat het plan van aanpak is van de aannemer.

• Wordt voor de start van de sloop het gebouw volledig ontruimd? Dan zal de aannemer hiervoor een aparte prijs voor de afvoer van gemengd afval moeten voorzien.

• Wordt voor de structurele sloop de gevaarlijke afvalstoffen en verontreinigde stoffen afgevoerd? Bijvoorbeeld asbesthoudende bouwmaterialen, stookolietanks, …. (dit is verplicht bij sloopopvolging door een sloopbeheerorganisatie)

• Is er een sloopopvolgingsplan (SOP) opgemaakt?

• Waaruit bestaat het afvalplan van de aannemer?
  Wie is verantwoordelijk voor de afvoer van welke afvalstoffenfracties (hoofdaannemer, onderaannemer, IHM)? Gaat de aannemer bij het slopen of bij de renovatie selectief te werk en komen de verschillende fracties afzonderlijk vrij? Hoe gebeurt de inzameling van de afvalstoffen en de afvoer? Kan rechtstreeks naar een  naar een recyclage-inrichtingen afgevoerd worden? Of is eerst nog een sortering nodig?

• Wordt de sloop opgevolgd door de sloopbeheerorganisatie (Tracimat)?

Volgende documenten kunnen als inspiratie dienen voor het opmaken van een bestek of het contract tussen sloopaannemer en bouwheer.

• Hoofdstuk 4 “Voorbereidende werken, afbraak- en grondwerken” van het Standaardbestek 260 voor kunstwerken en waterbouw

• Hoofdstuk 4 “Voorbereidende werken en grondwerken” van het Standaardbestek 250 voor de wegenbouw

• Het Standaardbestek voor sloop- en ontmantelingswerken

Bijgevoegd document bundelt enkele tekstvoorstellen die als voorwaarde kunnen opgenomen worden. Opmerkingen, aanvullingen of alternatieve voorstellen kunnen steeds aan de OVAM gemeld worden.
Bij de prijsvraag kan men kiezen voor de uitvoering tegen een globale prijs, forfaitaire prijzen per kostenpost en een inschatting van de afvoerkosten op basis van vermoedelijke hoeveelheden en eenheidsprijzen. De laatste optie is enkel aangewezen wanneer de werken strikt worden opgevolgd of als er een blindelings vertrouwen is tussen sloopaannemer en bouwheer. Wanneer gewerkt zal worden tegen een globale prijs moet duidelijk omschreven worden wat de werken precies inhouden, en wat niet. Van bijvoorbeeld het reinigen en verwijderen van ondergrondse tanks, bouwrijp maken, e.d. moet duidelijk vermeld worden of deze inbegrepen zijn in de prijs of dat deze afzonderlijk worden aangerekend.
Bij de iets grotere werken is het aangewezen te werken met forfaitaire prijzen per kostenpost en de mogelijkheid om verrekeningen (meer- of minprijs) wanneer de werkelijk afgevoerde hoeveelheden afwijken van de ingeschatte vermoedelijke hoeveelheden. Dit geldt in mindere mate voor de afvoer van het steenpuin en niet-gevaarlijke afvalstoffen omdat daar de hoeveelheden moeilijk op voorhand ingeschat kunnen worden en de afvoerkost relatief beperkt is. Voor de verwijdering en de afvoer van gevaarlijke afvalstoffen kan een verrekening wel aangewezen zijn. Dit kan best op basis van een sloopopvolgingsplan (SOP) waarbij de verschillende gevaarlijke afvalstoffen nauwkeurig zijn geïnventariseerd. Een onderverdeling in verschillende kostenposten op basis van vermoedelijke hoeveelheden en eenheidsprijzen zorgt ervoor dat de eventuele verrekeningen gebeuren op basis van eenheidsprijzen die gebruikt werden voor de bepaling van de globale prijs bij de prijsvraag. Als de verrekeningen gelimiteerd worden tot bijvoorbeeld een bepaald percentage van de prijs waarvoor de werken zijn gegund, zorgt dit ervoor dat geen buitensporige verrekeningen zullen aangerekend worden.
Verdere sloopopvolging door de sloopbeheerorganisatie zorgt ervoor dat het puin als LMRP kan afgevoerd worden naar een breker en dat de opvolging van de sloopwerken door een onafhankelijke partij gebeurt die zorgt voor de opmaak van een overzicht van alle afgevoerde afvalstoffen (massabalans).